Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012

Ανοησίες ή εγκληματική αμέλεια;



Εδώ και καιρό κυκλοφορούν διάφορα σχόλια και μηνύματα στο διαδίκτυο -στη συνέχεια προέκυψαν και μερικά μετρημένα δημοσιεύματα- τα οποία αναφέρονται σε πληροφορίες γύρω από απόπειρες απαγωγής ή κακοποίησης παιδιών σε εμπορικά κέντρα ή μεγαλοκαταστήματα στη Λευκωσία και που υποδεικνύουν ως δράστες άτομα από τα κατεχόμενα. Στην αρχή, όπως τόσα άλλα, θα μπορούσε κάποιος να τα αγνοήσει, με την ευχή να πρόκειται για αβάσιμους ισχυρισμούς με αλλότρια κίνητρα (π.χ. να διασπείρουν την έχθρα ανάμεσα σε Ε/κ και Τ/κ), είτε πρόκειται για ανοησίες. Ωστόσο, το θέμα αφορά τα παιδιά μας, που ο παραμικρός εφησυχασμός συνιστά εγκληματική και ασυγχώρητη αμέλεια που δεν επιτρέπει σε οποιαδήποτε σκοπιμότητα ή ιδιοτελές συμφέρον να υπερισχύει. Άλλωστε, εάν επισυμβεί το κακό, όλα πλέον θα είναι αργά. Είμαι βέβαιος ότι κάθε πολίτης και ειδικά κάθε γονιός θέλει να ενημερωθεί αξιόπιστα γύρω από το ζήτημα. Η σιωπηρή στάση που τηρούν διάφοροι φερόμενοι ως εμπλεκόμενοι και ιδίως οι αρμόδιοι οι οποίοι ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ πόσο σωστό ή λάθος υπάρχει στα πιο πάνω δημοσιεύματα/πληροφορίες, παραπέμπει σε συμπεριφορές όπως στο Μαρί. Εάν προκληθεί η «έκρηξη», θα αλληλοκατηγορούνται για τις ευθύνες. Στο προκείμενο θέμα, υπάρχει ένα ιδιόμορφο στοιχείο που «επιβάλλει» τη σιωπή. Εάν κάποιο παιδί υπήρξε θύμα τέτοιου συμβάντος, οι γονείς για λόγους προστασίας του, δυνατόν να αποφεύγουν την δημοσιότητα για να μειώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική ισορροπία του παιδιού και ενδεχόμενο κοινωνικό «στιγματισμό» του.
Στις 19/4/2012 ενυπόγραφο δημοσίευμα σε εφημερίδα αναφερόταν στα πιο πάνω με υπότιτλο «Πληροφορίες που προκαλούν σοκ, δέος και ανατριχίλα. Πέπλο μυστηρίου γύρω από επίδοξους απαγωγείς ανηλίκων που φέρονται…». Το δημοσίευμα αναφερόταν σε πληροφορίες βάσει των οποίων «απόπειρα απαγωγής παιδιού, ευτυχώς ανεπιτυχής, έλαβε χώρα προ μερικών εβδομάδων σε πολυσύχναστο χώρο, πολυκατάστημα στη Λευκωσία. Συγκεκριμένα, οι επίδοξοι απαγωγείς κατάφεραν ν’ απομονώσουν το παρ' ολίγον ανυποψίαστο ανήλικο θύμα τους στην τουαλέτα, ξυρίζοντάς του μάλιστα το κεφάλι, ώστε να μην είναι εύκολη η αναγνώρισή του. Ωστόσο, δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν το «έργο» τους και αναγκάστηκαν, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, να εγκαταλείψουν το παιδί στις τουαλέτες και ν’ απομακρυνθούν εσπευσμένα από το χώρο του παρ' ολίγον εγκλήματος. Με τη βοήθεια του κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης του πολυκαταστήματος όπου έλαβε χώρα το περιστατικό, διαπιστώθηκε, τελικά, πως το κατατρομαγμένο παιδάκι βρισκόταν κλειδωμένο στις τουαλέτες, για να δοθεί έτσι αίσιο τέλος στην περιπέτεια, τόσο του ίδιου όσο και των γονιών του, που λίγο νωρίτερα το αναζητούσαν σε κατάσταση αμόκ
Τα πιο πάνω, εάν δεν συνέβηκαν, επέβαλλαν διάψευση από τους φερόμενους χώρους διάπραξής τους. Για θέματα όπου μια εταιρεία ή ένας επιχειρηματίας κρίνουν ότι φήμες ή ενέργειες πλήττουν το όνομα (image) τους, εκδίδονται ανακοινώσεις. Εδώ το θέμα αφορά το κοινό και την ασφάλεια παιδιών με φοβερές αναφορές, αλλά δεν υπήρξε ανάλογη διάψευση των πληροφοριών. Αντιθέτως, επικρατεί μια σιωπή που εύλογα παραπέμπει σε αλλότριες σκοπιμότητες.
Δυνατόν τα εμπορικά κίνητρα και συμφέροντα να είναι τεράστια σε βαθμό που επιβάλλουν την σιωπή. Αλλά η Αστυνομία είναι εκ καθήκοντος φορέας διαφύλαξης της δημόσιας ασφάλειας και ως τέτοιος προειδοποιεί για λιγότερης σημασίας θέματα. Εδώ, πως γίνεται να σιωπά; Και ας μη προβληθεί το γνωστό, πως «μέχρι στιγμής δεν υπήρξε επίσημη καταγγελία». Είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι καταγγελίες έγιναν και μένουμε ως εδώ για ευνόητους λόγους. Και δεν είναι μόνο ένα συμβάν. Έγιναν καταγγελίες πέραν μιας περίπτωσης στα περίχωρα της Λευκωσίας και όντως συνδέονται με τα κατεχόμενα. Αλλά οι συστάσεις ήταν «να μην προχωρήσει η υπόθεση», πράγμα που λογικά παραπέμπει, εκτός από εμπορικά, και σε πολιτικά κίνητρα.  
Το θέμα είναι σοβαρό και επιβάλλεται αξιόπιστη ενημέρωση. Εάν για άλλα επουσιώδη προκύπτει ανάγκη διάψευσης, εδώ προκύπτει μια ύποπτη δυσαρμονία που δυνατόν να φτάνει μέχρι και σε πολιτικές σκοπιμότητες.
Κώστας Μαυρίδης -  Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                            mavrides@ucy.ac.cy

Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2012

Πολιτική αυτο-αποκεφαλισμού



Μερικούς μήνες πριν λήξει η θητεία της, η Κυβέρνηση αναγνώρισε την συμφωνία Τύμβιου και «Επιτροπής» για ανταλλαγή κατεχόμενης Ε/κ γης με Τ/κ στις ελεύθερες περιοχές, ανατρέποντας την ως τώρα πολιτική στο περιουσιακό (τις κατεχόμενες ιδιοκτησίες Ε/κ γης και τις Τ/κ στις ελεύθερες περιοχές). Η απόφαση βασίστηκε σε γνωμάτευση του Γεν. Εισαγγελέα που με δήλωσή του (9/7/2012) προέβαλε ως κύριο λόγο δημοσίου συμφέροντος την χαμηλή τιμή (!) που θα πληρώσει το κράτος για να αγοράσει την Τ/κ γη. Πάντως, αν δημοσιοποιηθούν όλες οι «λεπτομέρειες» της  συναλλαγής θα μαθευτεί πως μέρος θα πληρωθεί σε μετρητά και μέρος με παραχώρηση γης!
Κάθε αιτιολόγηση για τη σημερινή μεταστροφή (σημερινή αφού μέχρι πρόσφατα Κυβέρνηση και Γεν.  Εισαγγελέας είχαν εντελώς διαφορετική στάση) έχει αφετηρία την δικαστική απόφαση του ΕΔΑΔ (υπόθεση Δημόπουλος) του 2010 που έφερε στο προσκήνιο την «Επιτροπή» περιουσιών στα κατεχόμενα για … επίλυση διαφορών στο περιουσιακό. Μετά από εκείνη την απόφαση του ΕΔΑΔ, δημόσια και ιδιωτικά, επιμέναμε πως ουσιαστικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος –με καθοριστικές προεκτάσεις γύρω από το Κυπριακό– επέβαλλαν στην Κυπριακή Δημοκρατία να κηρύξει παράνομη την όποια «Επιτροπή» λειτουργεί στα κατεχόμενα και νομικά άκυρες τις πράξεις της. Άλλωστε, από την στιγμή που η τουρκική «Επιτροπή» λειτουργεί εντός της Κυπριακής επικράτειας, πληθώρα νομικών θεσμών ΥΠΟΧΡΕΩΝΟΥΝ την Κυπριακή Δημοκρατία για το αντίθετο και αυτονόητο: να κηρύξει την «επιτροπή» παράνομη.
Για «ανεξήγητους» λόγους, η συγκεκριμένη απόφαση του ΕΔΑΔ κρίθηκε ως εντολή χωρίς ίχνος ανυπακοής, διαφορετικά θα μας αποκεφαλίσουν. Τελικά, η εφαρμογή μιας ιδιωτικής συμφωνίας μεταξύ Τύμβιου-«Επιτροπής» έχει περισσότερο βάρος δημοσίου συμφέροντος αντί η διαφύλαξη της έννομης τάξης στην Κύπρο και η προστασία των χιλιάδων Ε/κ ιδιοκτητών κατεχόμενων που πλήττονται από την συμφωνία. Πάντως πολιτικά υπάρχει εξήγηση. Μέσω της «Επιτροπής» και της ανταλλαγής παρακάμπτεται ο ογκόλιθος που λέγεται ατομικό δικαίωμα ιδιοκτησίας. Και πλέον, η τουρκοποίηση κατεχόμενης Ε/κ γης είναι νόμιμη ΧΩΡΙΣ ΛΥΣΗ στο Κυπριακό, παρά την απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. ότι μοναδική νομιμότητα στα κατεχόμενα έχει το Κυπριακό Κτηματολόγιο.        
Τονίστηκε πως η Κυβερνητική απόφαση δεν ανοίγει δρόμο για άλλους. Εντούτοις, ήδη βρίσκονται στο δρόμο πολλές τέτοιες υποθέσεις. Το χειρότερο, διανοίγεται λεωφόρος η οποία παρέχει περίβλημα νομιμότητας σε διάφορες «αρχές» που λειτουργούν στα κατεχόμενα, πριν καν λύση. Αυτός ο κατήφορος οδηγεί στην πλήρη συντριβή εκτός αν ανακοπεί με ανάκληση της απόφασης και επαναφορά στην στέρεη βάση ώστε κάθε όργανο του ψευδοκράτους/Τουρκίας στα κατεχόμενα ορίζεται ΠΑΡΑΝΟΜΟ. Αυτό  επιβάλλει το πραγματικό δημόσιο συμφέρον. Δείγμα προέκτασης της νέας «νομιμότητας» είναι η προτροπή της Γεν. Εισαγγελείας σε συγγενείς αγνοουμένων να δώσουν καταθέσεις στα όργανα του ψευδοκράτους στα κατεχόμενα στο πλαίσιο δικαστικής έρευνας. Πόσο παραστρατημένη είναι η νομική υπηρεσία της ΚΔ που ζητά από πολίτες του να πάνε στο έδαφος  της κυπριακής επικράτειας για να υποστούν νομικές διαδικασίες μιας εισβάλλουσας χώρας; Και με μοναδικό πάντα επιχείρημα πως το υπέδειξε το ΕΔΑΔ, θεωρώντας πως αυτό επικρατεί έναντι κάθε άλλης δέσμευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δείγμα μόνο για το αντίθετο αναφέρω το άρθρο 25 του Καταστατικού Χάρτη/ΟΗΕ το οποίο δεσμεύει τα κράτη-μέλη να εφαρμόζουν τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας/ΟΗΕ, που ως γνωστό υποχρεώνει όλους να αποφεύγουν ενέργειες που παρέχουν νομιμότητα στο ψευδοκράτος. Επίσης, στην δικαστική απόφαση “Chafiq Ayadi εναντίον Council of the European Union” (2006) καθορίστηκε ότι οι υποχρεώσεις κάθε κράτους μέλους του ΟΗΕ (π.χ. της Κυπριακής Δημοκρατίας) υπερτερούν (clearly prevail) κάθε άλλης υποχρέωσης περιλαμβανομένης και προς το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΕΔΑΔ). Για να αναγνωρίσεις αξία σε αυτά πρέπει πρώτα να θέλεις. Ωστόσο, επικράτησε πως αν δεν προσαρμοστούμε θα μας … κόψουν το κεφάλι. Και για να είμαστε ένα βήμα μπροστά, κόψαμε μόνοι το κεφάλι μας. Με τέτοια πολιτική είμαστε χαμένοι.  
Κώστας Μαυρίδης   -    mavrides@ucy.ac.cy 

Ελληνισμός και Οικονομία



Οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι δεν τελειώνουν ποτέ. Έθνη όμως με ηγεσία που ενεργεί με διορατικότητα, αξιοποιούν με πρωτοβουλίες τους κάθε ευκαιρία. Ο Ελληνισμός με επίκεντρο το ελλαδικό κράτος ακολούθησε για δεκαετίες μια παθητική στάση έναντι της Τουρκίας. Εκ του αποτελέσματος, το σημερινό οικονομικό χάλι (με τα παράγωγά του) δεν μπορεί να είναι τυχαίο με την στρατηγική προσαρμογής στον τουρκικό μπαμπούλα. Ωστόσο,  εκείνο που δεν «έβλεπε» η ηγεσία λόγω τουρκικού φόβου ή άλλου είδους εξάρτηση, σήμερα είναι η μοναδική διέξοδος στην σύγχρονη αδυσώπητη παγκοσμιοποίηση. Το θετικότερο που δυνητικά μπορεί να συμβεί από την οικονομική εξαθλίωση , είναι να γίνει αντιληπτή η ιστορικότητα της συγκυρίας, πράγμα που προϋποθέτει την αποβολή των συνδρόμων του παρελθόντος. Και εφόσον η μη αποπληρωμή του ελληνικού χρέους, θα καταλήξει σε ξεπούλημα πολλαπλάσιας αξίας ορυκτού πλούτου της Ελλάδας (ενεργειακού και άλλου) στους δανειστές της, η αξιοποίηση του ελληνικού πλούτου από την Ελλάδα καθίσταται αναπόφευκτη και μοναδική επιλογή με ελπιδοφόρα προοπτική.  Είτε λοιπόν προχωρούμε μπροστά  σε συγκεκριμένα βήματα, είτε ξεπούλημα και αφανισμός.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης τους όρους της οποίας δεν διαμορφώνουμε, πείστηκε ο  ελληνισμός ότι είναι φύσει αδύνατος οικονομικά. Στην  εποχή μας όμως είναι που η ενέργεια (π.χ. πετρέλαιο και φυσικό αέριο) αποτελεί κυρίαρχη πηγή δύναμης. Η Ελλάδα διαθέτει δυνητικά την δεύτερη μεγαλύτερη ΑΟΖ της Μεσογείου με βάση το αδιαμφισβήτητο Δίκαιο της Θάλασσας. Το πόσο δυνατός ή αδύνατος είναι κάποιος, είναι πλέον σχετικό αφού εξαρτάται από τις ενέργειές του. Μια ηγεσία που «αρνείται» να το αντιληφθεί, μόνο ο λαός της το επιβάλει. Στην Κύπρο, ο λαός απέρριψε το 2004 την συνομωσία στο Σχ. Ανάν για το φυσικό αέριο. Όταν δε τότε πρωτοστατήσαμε στην ενημέρωση του λαού, οι σημερινοί ηγέτες -που αυτοαξιολογούνται ικανοί για Πρόεδροι Δημοκρατίας- επέλεξαν τότε την …  σιωπή.  Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ - ίσως και Αίγυπτος- μπορούμε να βρεθούμε στον ίδιο άξονα στην περιοχή μας. Αυτό που φοβάται η Τουρκία.

Για να έχουν οι οικονομικές θυσίες αντίκρισμα, η μοναδική προοπτική βρίσκεται στην οικονομία που δίνει διέξοδο στην πολιτική. Η παρούσα ελληνική κυβέρνηση δεν έχει εκλεγεί για να απολαμβάνει της λαϊκής υποστήριξης αλλά αποφασίζει σε θέματα πρωτοφανούς σημασίας και δεσμεύει τις επόμενες γενιές για δεκαετίες χωρίς την απαιτούμενη δημοκρατική νομιμοποίηση. Η ανανέωση της λαϊκής εντολής επιβάλλεται για να αποπυροδοτηθεί η κατάσταση, να φύγουν οι υπεύθυνοι και πρωτίστως  να επαναπροσανατολιστεί η πορεία. Ενδεικτικό της χρεοκοπημένης πολιτικής είναι που η Ελλάδα φοβάται να ρυθμίσει την ΑΟΖ της με Κύπρο λόγω  τουρκικών αντιδράσεων για το Καστελλόριζο, αλλά η Τουρκία «έδωσε» άδεια σε τουρκική εταιρεία για έρευνες σε περιοχές υπερκερώντας το Καστελλόριζο ως εάν να μην υπάρχει. Μόνο που υπάρχει, κατοικείται και ανήκει στην ελληνική επικράτεια.

Το κοινό όραμα και το συμφέρον υπάρχει για να σωθούμε μόνοι μας εφόσον το παλαίψουμε. Η απάντηση βρίσκεται στην ενέργεια και το φυσικό αέριο με δραστηριοποίηση μεγάλων παιχτών (Ρωσίας, Γαλλίας) και θεμελίωση του άξονα Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ: Η Ελλάδα παρέχει συμπληρωματική προστασία και ασφάλεια και λαμβάνει αντισταθμιστικά ποσοστά από την αξιοποίηση του πλούτου, πάντα με το Ισραήλ πολλαπλασιαστή της ισχύος. Ταυτόχρονα, προχωρά  η ρύθμιση της ΑΟΖ ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο.  Για να έχει ο Ελληνισμός ιστορική συνέχεια, πρέπει να επιβιώσει στην πραγματικότητα της εποχής μας. Πρέπει να αναλάβει ρίσκο. Η συνέχιση της προσαρμογής στον τουρκικό μπαμπούλα οδηγεί με βεβαιότητα στην οικονομική συντριβή με περιθωριοποίηση του ελληνισμού ακόμη και εδαφικά. Η ΑΟΖ υπάρχει και παρέχει την προοπτική για ανόρθωση. Μόνο που η ανόρθωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις επιλογές του ελληνισμού, κυρίως της ελλαδικής ηγεσίας και κοινωνίας τώρα.  
Κώστας Μαυρίδης                         mavrides@ucy.ac.cy

Σύγκρουση στην Ανατολική Μεσόγειο



Η Τουρκία επιζητούσε πάντα επικυρίαρχο ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο ψάχνοντας για ευκαιρίες. Επίσημες τουρκικές αναφορές για «αναφαίρετα τουρκικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο» βρίσκουμε δεκαετίες πίσω. Ωστόσο, με το Σχ. Ανάν τα πράγματα καθάρισαν περισσότερο. Μερικές βδομάδες πριν το δημοψήφισμα (2 Μαρτίου 2004), το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας καθιστούσε σαφή τα αδιαπραγμάτευτα «νόμιμα και ζωτικής σημασίας δικαιώματα και συμφέροντα  της Τουρκίας … στην Αν. Μεσόγειο».  
Το Σχ. Ανάν ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία για την Τουρκία να ακυρώσει νόμιμα πλέον - εάν γινόταν αποδεκτό το Σχέδιο-  κάθε επιδίωξη για ρύθμιση της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με γειτονικές χώρες και κατ΄επέκταση την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου από την Κύπρο. Προς τούτο, πρωτοστατήσαμε τότε στην αποκάλυψη της Αγγλο-Τουρκικής συνωμοσίας γύρω από τον ενεργειακό πλούτο στην Αν. Μεσόγειο. Ένα παράδειγμα της τουρκικής παρέμβασης ήταν η υποσημείωση στο Παράρτημα V (Σχ. Ανάν) με τον κατάλογο των Διεθνών Συμβάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας που μεταφέρονταν στο υπό ίδρυση ανανικό κράτος. Ο κατάλογος περιελάμβανε την Διεθνή Συμφωνία μεταξύ Κύπρου-Αιγύπτου για την ΑΟΖ, μόνο που μια «αθώα» υποσημείωση -με μικρά γράμματα- καταργούσε ουσιαστικά την συγκεκριμένη συμφωνία καθιστώντας την ανεφάρμοστη. Το γιατί ορισμένοι επιλέγουν μέχρι σήμερα να παραβλέπουν την υποσημείωση, είναι ανεξήγητο. Εντάσσεται στην ίδια ανεξήγητη «λογική» που θρηνεί για «τα 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους των αγγλικών βάσεων … τεράστιας οικονομικής αξίας» που θα επιστρέφονταν με το Σχ. Ανάν, αλλά παραβλέπουν το δικαίωμα παρέμβασης που αποχτούσαν Τουρκία και Αγγλία στον ενεργειακό πλούτο της Κύπρου. Αυτό τον παράγοντα που αλλάζει την Ιστορία της Αν. Μεσογείου τον θεωρούσαν λεπτομέρειες και «σενάρια φαντασίας». Η πραγματικότητα σήμερα ενώπιον μας δεν είναι λεπτομέρειες ούτε φαντασία.   
Στο παρόν, η τουρκική επεκτατικότητα με στόχο την Αν. Μεσόγειο μετουσιώνεται στο δόγμα Νταβούτογλου το οποίο «εξαφανίζει» το Καστελλόριζο, εκδίδει επίσημους τουρκικούς χάρτες που καταπατούν τα δικαιώματα για ρύθμιση της ελληνικής ΑΟΖ, τα δικαιώματα της κυπριακής ΑΟΖ και φυσικά, εντείνονται οι στρατιωτικές προκλήσεις και απειλές. Εκείνο που έχει εξοργίσει την Τουρκία και γίνεται άκρως επικίνδυνη για να ανατρέψει τις εξελίξεις, είναι η ολοένα μεγαλύτερη σύζευξη μεταξύ Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδας. Χαρακτηριστικά, από τα συνολικά  ενεργειακά αποθέματα που θα μπορεί να διαχειριστεί ένας στρατηγικός άξονας Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου σε σχέση με τις ανάγκες της Ε.Ε., προκύπτει κάτι απλό: Ο Τουρκικός στόχος ακυρώνεται και ο Ελληνισμός αποκτά κορυφαία στρατηγική αξία για την Ευρώπη για πολλές δεκαετίες.
Τα ενεργειακά κοιτάσματα στην Κυπριακή ΑΟΖ παρέχουν τη δυνατότητα πρόκλησης ενός γεωπολιτικού σεισμού ο οποίος μπορεί να ανατρέψει την δυσβάσταχτη επικυρίαρχη θέση που επιδιώκει η Τουρκία στην Αν. Μεσόγειο. Πρόκειται για ευκαιρία αιώνων που θα πρέπει μια άξια ηγεσία με διορατικότητα να διαχειριστεί. Ενόψει προεδρικών εκλογών στην Κύπρο, έχουν όλοι υποχρεωθεί τώρα να αναγνωρίσουν τις ιστορικές δυνατότητες από την αξιοποίηση του φυσικού αερίου. Μόνο που για κάποιους ήταν φαντασίες και προφάσεις για να απορρίψουμε το Σχέδιο τους. Σήμερα με διάφορα ευφυολογήματα επιδιώκουν να καλύψουν τα αναπάντητα ερωτήματα. Τώρα θυμήθηκαν τον Θεό και αναφέρονται σε «θεόσταλτο δώρο» ως περίπου να προέκυψε ουρανοκατέβατα σήμερα. Τα θεόσταλτα κοιτάσματα ευτυχώς τα αντιλήφθηκαν οι πολίτες που έκριναν ελεύθερα ότι με το Σχέδιο τους όλα ήταν τελειωμένα. Για τα συμβάντα στο Μαρί, η κοινωνία απαίτησε σε πολιτικό επίπεδο λογοδοσία από όσους διαχειρίζονταν την εξουσία και είχαν ευθύνη για το θέμα. Τι πρέπει να απαιτείται από πολιτικούς και … τεχνοκράτες που αποδέχονταν την παρέμβαση Τουρκίας-Αγγλίας στον ενεργειακό πλούτο της Κύπρου και ακύρωναν την ευκαιρία αιώνων; Ποιος μπορεί να χειριστεί ένα τέτοιο ιστορικό και συνάμα ριψοκίνδυνο εγχείρημα που θα καθορίσει το μέλλον του ελληνισμού; Κάποιος που τα θεωρούσε λεπτομέρειες και φαντασιώσεις;
Κώστας Μαυρίδης                                                   mavrides@ucy.ac.cy             

Πολιτική, Επιστήμη και Οικονομία



Στα ολοκληρωτικά καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού και σε δικτατορικά/φασιστικά καθεστώτα, συχνά η επιστήμη (και τέχνη) στρατεύτηκαν με το ζόρι να υπηρετήσουν ιδεολογήματα και σκοπιμότητες της εξουσίας. Δυστυχώς και στο πολίτευμα της σύγχρονης δημοκρατίας με ατομική πολιτική ελευθερία, συχνά η διαχείριση της οικονομίας καταντά εργαλείο πολιτικών σκοπιμοτήτων και εκλογικών στοχεύσεων. Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Κυπριακή ιδιαιτερότητα αποτελεί ίσως η ευκολία και ο τρόπος που η επιστήμη υποτάσσεται στις πολιτικές σκοπιμότητες.   
Απέναντι στο επερχόμενο οικονομικό τσουνάμι, κάθε απώλεια πολύτιμου χρόνου και πολύτιμων κρατικών πόρων και ευκαιριών, συνιστά έγκλημα εναντίον της κοινωνίας. Πρωτίστως όσοι προβάλλονται ως τεχνοκράτες οφείλουν να υπερασπιστούν το σωστό ενάντια στον οδοστρωτήρα των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Άλλωστε, εν μέσω μιας πρωτοφανούς κρίσης (που συμβαίνει μια φορά κάθε … αιώνα), η λήψη αποφάσεων κανονικά λαμβάνεται με απόλυτο κριτήριο το δημόσιο συμφέρον ενώ κάθε άλλη σκοπιμότητα παραγνωρίζεται.
Στην Κύπρο ένας πρώην Υπουργός Οικονομικών ομολογεί εκ των υστέρων - προφανώς χωρίς να το αντιλαμβάνεται– την επικράτηση των σκοπιμοτήτων την κρίσιμη ώρα. Αυτό φανερώνουν οι ομολογίες του σε «εκλογικό κέρδος για το κυβερνών κόμμα» από την εσπευσμένη ανακοίνωση επένδυσης από το Κατάρ, «λογική των δαπανών, στα υπουργεία, [που] είναι αμιγώς πολιτική ή κομματική», «πολύ μεγάλες σπατάλες» και «μεγάλες πολιτικές πιέσεις», μαζί με την δική του παρέμβαση σε διεθνή οίκο για να αναβάλει την προγραμματισμένη έκθεση μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2011. Αυτά διότι «σεβόταν την πολιτική της κυβέρνησης». Στην ουσία, η επιστήμη και η προσωπική ευθύνη για προάσπιση της κοινωνίας και των απλών ανθρώπων, υποτάχθηκαν μπροστά στην «πολιτική της κυβέρνησης». 
Συμπεριφορές όπως πιο πάνω υπάρχουν πολλές. Αναφέρω ενδεικτικά την διαχείριση μιας πρόσθετη αξίας (!) 700 περίπου εκατομμυρίων ευρώ που προέκυψε πριν μερικά χρόνια από συγχώνευση τραπεζών και αναγνωρίστηκε στις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας αφού έτυχε έγκρισης από διοίκηση και Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας, εσωτερικούς ελεγκτές,  ανεξάρτητους εξωτερικούς ελεγκτές και αρμόδια εποπτικά όργανα χωρίς να υπάρχει καταγραμμένη ένσταση κανενός. Εκείνη η πρόσθετη αξία (!) ΟΛΟΚΛΗΡΗ κρίθηκε πριν μερικούς μήνες ότι έχει μηδενιστεί χωρίς και πάλι την οποιαδήποτε ένσταση. Η επιστήμη ξανά και ξανά υποτάσσεται σε σκοπιμότητες με τον κανόνα της σιωπής να επικρατεί.
Συμπεριφορές σύγχυσης επιστήμης και πολιτικής έχουμε και σε ιδεολογικό επίπεδο. Χαρακτηριστική και επίκαιρη περίπτωση όσοι είχαν προμετωπίδα της ιδεολογίας τους την ελεύθερη οικονομία, υποτίθεται. Υποτίθεται, διότι προφανώς αλλάζουν ιδεολογία κατά που συμφέρει. Στους καλούς καιρούς -πριν την καταιγίδα – στιγμάτιζαν την κρατική εποπτεία ως «βάρος στις πλάτες του επιχειρηματικού κόσμου» και «στρέβλωση της ελεύθερης οικονομίας».  Αλλά με ευκολία αποδέχτηκαν να φορτωθούν στον  φορολογούμενο 1.8 δις ευρώ για να διασφαλιστεί η λειτουργία ιδιωτικής τράπεζας (λόγω ζημιών της) χωρίς να έχουν εξαντληθεί άλλες επιλογές. Ένα μήνα μετά «ανακάλυψαν» ότι υπάρχει μηχανισμός στήριξης. Και επειδή κάτι ξέρουμε, ρωτάμε: Υπήρχε δυνατότητα εξαγοράς της τράπεζας από ξένη τράπεζα, που θα κατέληγε σε περικοπές με  άμεση απόλυση σημαντικού αριθμού υψηλόβαθμων στελεχών της τράπεζας, χωρίς όμως μετακύλυση κόστους στον φορολογούμενο; Εκείνοι που πριν λίγα χρόνια επέκριναν δριμύτατα το κράτος ως «ανίκανο επιχειρηματία» σήμερα έκριναν απόλυτα αναγκαίο να βάλει το κράτος την  πλάτη του από κάτω για να καλύψει μιαν ιδιωτική τράπεζα (με 1.8 δις) και με την διοίκηση στη θέση της. Κατόπιν εορτής, η λαϊκή κατακραυγή υποχρέωσε κάποιους να παραιτηθούν. Πάντως, ιδεολογία καλού  καιρού με καταφυγή στο κράτος στους κακούς καιρούς, δεν είναι ιδεολογία, είναι σκοπιμότητα.       
Επιμένουμε για μήνες πως το μερίδιο ευθύνης του καθενός μόνο μια έρευνα θα το καταδείξει. Ανεξάρτητα όμως, εν μέσω της πρωτοφανούς καταιγίδας, το δημόσιο συμφέρον ως κριτήριο όλων των αποφάσεων επιβάλλει ως πρώτο μέτρο να αρχίσουν οι τράπεζες να ξαναδανείζουν. Σε αυτό έπρεπε να επικεντρωθεί η Κυβέρνηση. Αυτό επιβάλλει και η επιστήμη.
Κώστας Μαυρίδης                                                   mavrides@ucy.ac.cy

Μακριά από Σκοπιμότητες



Για την σχέση μεταξύ πολιτικής και οικονομίας έχουμε ξαναγράψει. Αλλά όπου υπάρχει πολιτική υπάρχουν και σκοπιμότητες. Και δεν είναι μόνο οι προεδρικές εκλογές που δηλητηριάζουν την τρέχουσα συζήτηση στο προσκήνιο. Είναι και ένας μολυσμένος ιός που παρείσφρησε στις διαπροσωπικές σχέσεις αρμοδίων προσώπων (πρώην και νυν) ακόμη και τεχνοκρατών. Βεβαίως οι προσδοκίες από τους πολιτικούς ήταν ήδη προ πολλού μειωμένες. Ωστόσο, ολοένα στην αντιπαράθεση πλέον εισρέουν εκδοχές και επιχειρήματα που εμφανίζονται με επιστημονικό  λεκτικό και μανδύα. Αλλά η επιστημονική κατάρτιση και το ανάλογο λεκτικό δεν διασφαλίζει ευθυκρισία και ανάλογο ηθικό σθένος με επικέντρωση στην επιστημονική τεκμηρίωση και αντιπαράθεση. Αντιθέτως, η τεχνοκρατική κατάρτιση και γνώση μπορεί να καταντήσει επικοινωνιακό εργαλείο για να στήνονται παγίδες στον απλό κόσμο ο οποίος μέσα στην θολούρα αδυνατεί να αξιολογήσει αμερόληπτα.
Οι πηγές των προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας στην παρούσα φάση είναι δύο: τα δημόσια οικονομικά και η τεράστια τραπεζική τρύπα. Το υποθετικό σενάριο με ένα μόνο πρόβλημα δεν έχει πρακτική σημασία. Τα δύο προβλήματα συνυπάρχουν αλληλοσυνδεόμενα από την αρχή της κρίσης όπως και οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης επεσήμαναν ως κύριες πηγές κινδύνου για την Κύπρο: (α) τον τραπεζικό τομέα και (β) τη συνεχή διάβρωση των δημόσιων οικονομικών δειχτών. Η διασύνδεσή τους ήταν συγκεκριμένη ιδίως τα τελευταία χρόνια. Σε περίπτωση ανάγκης για κρατική στήριξη των κυπριακών τραπεζών (από ζημιές στα ελλαδικά ομόλογα μέχρι και τυχόν έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ), το μέγεθος της τραπεζικής τρύπας που θα δημιουργείτο στην Κύπρο θα ήταν συγκριτικά τεράστιο σε σχέση με τις δυνατότητες της κυπριακής οικονομίας και θα συμπαρέσυρε περαιτέρω προς το χειρότερο τα δημόσια οικονομικά. Την αναμονή ενός τέτοιου σεναρίου επιβεβαίωναν οι απανωτές υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας.
Έχουμε και άλλοτε αναφερθεί στις σκοπιμότητες (πολιτικές ή ιδιοτελείς) που επικράτησαν με πιο τρανταχτό παράδειγμα τις ομολογίες του πρώην αρμόδιου Υπουργού ο  οποίος προσδοκώντας προφανώς στον έπαινο (!) περιέγραφε και την δική του παρέμβαση με αποτέλεσμα «το εκλογικό κέρδος» μαζί με πολλά άλλα φαύλα. Οι ευθύνες της Κυβέρνησης είναι ασήκωτες για τα δημόσια οικονομικά. Παρόμοιες συμπεριφορές υπάρχουν και στην άλλη πλευρά η οποία στοχεύει στο Προεδρικό. Μόνο που και οι ευθύνες των τραπεζιτών είναι ασυγχώρητες. Κάθε επιδίωξη –που όντως συμβαίνει– να διογκώνεται η ευθύνη του ενός και να μηδενίζεται η ευθύνη του άλλου υπηρετεί σκοπιμότητες χωρίς νόημα.
Η αμόλυντη επιστήμη (όχι η επίκληση της για να καλύψουν τα κενά ή τις προσωπικές τους αδυναμίες) υποδεικνύει και τις δύο πηγές προβλημάτων με την διασύνδεσή τους. Οι τεράστιες ζημιές των τραπεζών (λόγω ριψοκίνδυνων τοποθετήσεων) σε μεγέθη δυσθεώρητα για την κυπριακή οικονομία, ακρωτηρίασαν περαιτέρω την δυνατότητα του κράτους να παρέμβει σε περίπτωση ανάγκης. Στον επιστημονικό διάλογο αυτά τα σημαντικά υποβαθμίστηκαν για να επικρατήσουν άλλες εκδοχές που προφανώς υπηρετούν σκοπιμότητες και με τον απλό κόσμο που δεν κατέχει το αντικείμενο να παραπλανάται. Για παράδειγμα, λέχτηκε πως το κούρεμα των ελλαδικών ομολόγων προκάλεσε 4 δις ζημιές και επομένως αυτή είναι η ρίζα των κακών μας. Εμμέσως, αφήνεται να νοηθεί πως η ορθή επιλογή για την Κύπρο θα ήταν εν ανάγκη να μην επιτρέψει το κούρεμα. Αυτό όμως θα οδηγούσε το πιο πιθανό το ελλαδικό κράτος στην κατάρρευση με συνέπειες που δεν μπορώ καν να διανοηθώ στις εθνικές σχέσεις Κύπρου-Ελλάδας και με πολλαπλάσιες ζημιές στην οικονομία. Δεν αναμένεται από απλό κόσμο να διαγιγνώσκει τέτοια ζητήματα. Και αν οι ειδικοί για δικούς τους λόγους θέλουν να χρησιμοποιούν την επιστήμη, δεν μπορώ να αντιληφθώ ποιος θα προστατέψει τον απλό κόσμο από την σύγχυση. Τουλάχιστον, οι πολίτες ας μην υιοθετούν άκριτα ό,τι εμφανίζεται στα ΜΜΕ. Υπάρχουν πολλές σκοπιμότητες που στρέβλωσαν το προσκήνιο και δυστυχώς αυτή η συμπεριφορά δεν περιορίζεται μόνο στους πολιτικούς.
Κώστας Μαυρίδης -  Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                            mavrides@ucy.ac.cy                                                

Πολιτική αυτο-αποκεφαλισμού



Μερικούς μήνες πριν λήξει η θητεία της, η Κυβέρνηση αναγνώρισε την συμφωνία Τύμβιου και «Επιτροπής» για ανταλλαγή κατεχόμενης Ε/κ γης με Τ/κ στις ελεύθερες περιοχές, ανατρέποντας την ως τώρα πολιτική στο περιουσιακό (τις κατεχόμενες ιδιοκτησίες Ε/κ γης και τις Τ/κ στις ελεύθερες περιοχές). Η απόφαση βασίστηκε σε γνωμάτευση του Γεν. Εισαγγελέα που με δήλωσή του (9/7/2012) προέβαλε ως κύριο λόγο δημοσίου συμφέροντος την χαμηλή τιμή (!) που θα πληρώσει το κράτος για να αγοράσει την Τ/κ γη. Πάντως, αν δημοσιοποιηθούν όλες οι «λεπτομέρειες» της  συναλλαγής θα μαθευτεί πως μέρος θα πληρωθεί σε μετρητά και μέρος με παραχώρηση γης!
Κάθε αιτιολόγηση για τη σημερινή μεταστροφή (σημερινή αφού μέχρι πρόσφατα Κυβέρνηση και Γεν.  Εισαγγελέας είχαν εντελώς διαφορετική στάση) έχει αφετηρία την δικαστική απόφαση του ΕΔΑΔ (υπόθεση Δημόπουλος) του 2010 που έφερε στο προσκήνιο την «Επιτροπή» περιουσιών στα κατεχόμενα για … επίλυση διαφορών στο περιουσιακό. Μετά από εκείνη την απόφαση του ΕΔΑΔ, δημόσια και ιδιωτικά, επιμέναμε πως ουσιαστικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος –με καθοριστικές προεκτάσεις γύρω από το Κυπριακό– επέβαλλαν στην Κυπριακή Δημοκρατία να κηρύξει παράνομη την όποια «Επιτροπή» λειτουργεί στα κατεχόμενα και νομικά άκυρες τις πράξεις της. Άλλωστε, από την στιγμή που η τουρκική «Επιτροπή» λειτουργεί εντός της Κυπριακής επικράτειας, πληθώρα νομικών θεσμών ΥΠΟΧΡΕΩΝΟΥΝ την Κυπριακή Δημοκρατία για το αντίθετο και αυτονόητο: να κηρύξει την «επιτροπή» παράνομη.
Για «ανεξήγητους» λόγους, η συγκεκριμένη απόφαση του ΕΔΑΔ κρίθηκε ως εντολή χωρίς ίχνος ανυπακοής, διαφορετικά θα μας αποκεφαλίσουν. Τελικά, η εφαρμογή μιας ιδιωτικής συμφωνίας μεταξύ Τύμβιου-«Επιτροπής» έχει περισσότερο βάρος δημοσίου συμφέροντος αντί η διαφύλαξη της έννομης τάξης στην Κύπρο και η προστασία των χιλιάδων Ε/κ ιδιοκτητών κατεχόμενων που πλήττονται από την συμφωνία. Πάντως πολιτικά υπάρχει εξήγηση. Μέσω της «Επιτροπής» και της ανταλλαγής παρακάμπτεται ο ογκόλιθος που λέγεται ατομικό δικαίωμα ιδιοκτησίας. Και πλέον, η τουρκοποίηση κατεχόμενης Ε/κ γης είναι νόμιμη ΧΩΡΙΣ ΛΥΣΗ στο Κυπριακό, παρά την απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. ότι μοναδική νομιμότητα στα κατεχόμενα έχει το Κυπριακό Κτηματολόγιο.        
Τονίστηκε πως η Κυβερνητική απόφαση δεν ανοίγει δρόμο για άλλους. Εντούτοις, ήδη βρίσκονται στο δρόμο πολλές τέτοιες υποθέσεις. Το χειρότερο, διανοίγεται λεωφόρος η οποία παρέχει περίβλημα νομιμότητας σε διάφορες «αρχές» που λειτουργούν στα κατεχόμενα, πριν καν λύση. Αυτός ο κατήφορος οδηγεί στην πλήρη συντριβή εκτός αν ανακοπεί με ανάκληση της απόφασης και επαναφορά στην στέρεη βάση ώστε κάθε όργανο του ψευδοκράτους/Τουρκίας στα κατεχόμενα ορίζεται ΠΑΡΑΝΟΜΟ. Αυτό  επιβάλλει το πραγματικό δημόσιο συμφέρον. Δείγμα προέκτασης της νέας «νομιμότητας» είναι η προτροπή της Γεν. Εισαγγελείας σε συγγενείς αγνοουμένων να δώσουν καταθέσεις στα όργανα του ψευδοκράτους στα κατεχόμενα στο πλαίσιο δικαστικής έρευνας. Πόσο παραστρατημένη είναι η νομική υπηρεσία της ΚΔ που ζητά από πολίτες του να πάνε στο έδαφος  της κυπριακής επικράτειας για να υποστούν νομικές διαδικασίες μιας εισβάλλουσας χώρας; Και με μοναδικό πάντα επιχείρημα πως σε αυτό κατέληξε το ΕΔΑΔ, θεωρώντας πως το ΕΔΑΔ επικρατεί έναντι κάθε άλλης θεσμικής/νομικής δέσμευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όμως, τα πράγματα ΔΕΝ είναι έτσι. Δείγμα μόνο για το αντίθετο αναφέρω το άρθρο 25 του Καταστατικού Χάρτη/ΟΗΕ το οποίο δεσμεύει τα κράτη-μέλη να εφαρμόζουν τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας/ΟΗΕ, που ως γνωστό υποχρεώνει όλους να αποφεύγουν ενέργειες που παρέχουν νομιμότητα στο ψευδοκράτος. Επίσης, στην δικαστική απόφαση “Chafiq Ayadi εναντίον Council of the European Union” (2006) καθορίστηκε ότι οι υποχρεώσεις κάθε κράτους μέλους του ΟΗΕ (π.χ. της Κυπριακής Δημοκρατίας) υπερτερούν (clearly prevail) κάθε άλλης υποχρέωσης περιλαμβανομένης και προς το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΕΔΑΔ). Για να αναγνωρίσεις αξία σε αυτά πρέπει πρώτα να θέλεις. Ωστόσο, επικράτησε πως αν δεν προσαρμοστούμε θα μας … κόψουν το κεφάλι. Και για να είμαστε ένα βήμα μπροστά, κόψαμε μόνοι το κεφάλι μας. Με τέτοια πολιτική είμαστε χαμένοι.
Κώστας Μαυρίδης   -    mavrides@ucy.ac.cy 

Ποιος Yπερασπίζεται την Eπιστήμη;



Το βαθιά εμπεδωμένο διπολικό πολιτικό παιγνίδι στην Κύπρο (είτε δεξιά είτε αριστερά) απαιτεί από τον καθένα να επιλέξει το ένα ή το άλλο, αφού «αν δεν είσαι μαζί μας, είσαι με τους άλλους». Ήδη, ένα πλειοψηφικό ποσοστό της κοινωνίας αυτοπροσδιορίζεται με βάση την αντίθεσή του προς το άλλο (π.χ. εναντίον Χριστόφια ή εναντίον Αναστασιάδη;), χωρίς διαμόρφωση δικής του αυτόβουλης θέσης ή επιλογής. Οι δύο συμπληγάδες με τους μηχανισμούς τους δεν ανέχονται όποιον θέλει να αυτοπροσδιοριστεί (στο ενδιάμεσο) και επιδιώκουν να τον συντρίψουν. Και ενόψει προεδρικών για παράδειγμα, μια άποψη που δεν υπηρετεί την επιδίωξη Ν. Αναστασιάδη να γίνει Πρόεδρος, ενεργοποιεί διάφορους που με «φιλικές» και άλλοτε αυστηρές υποδείξεις επιδιώκουν την ευθυγράμμιση π.χ. «αφού θα είναι Πρόεδρος γιατί να μην είμαστε μαζί του», «αύριο που θα τον χρειαστείς, τι θα κάνεις;». Έτσι διαχωρίζεται για δεκαετίες στα δύο η κοινωνία μας, από συντεχνίες μέχρι ομάδες ποδοσφαίρου, από λογοτεχνικούς συνδέσμους μέχρι νεολαίες φοιτητών και ακαδημαϊκούς. Σήμερα, ενώπιον μας έχουμε έναν νέο διαχωρισμό. Ποιος φταίει για τα οικονομικά μας χάλια: η Κυβέρνηση ή ο τραπεζικός τομέας;  
Πέραν από τον εξωγενή παράγοντα, από την αρχή φάνηκε πως οι πηγές προβλημάτων ήταν ο τραπεζικός τομέας και τα δημόσια οικονομικά. Αυτό υποδείκνυαν οι εκθέσεις διεθνών οίκων αξιολόγησης που με βάση επιστημονικό αιτιολογικό προχωρούσαν στην υποβάθμιση της κυπριακής οικονομίας. Εντούτοις, στο εγχώριο πολιτικό προσκήνιο επικράτησαν σκοπιμότητες που ενόψει προεδρικών, βρίσκονται σε έξαρση.  
Η ευθύνη της Κυβέρνησης για τα δημόσια οικονομικά ως αποτέλεσμα επιλογών της και λόγω της μετέπειτα απραξίας και ανικανότητας που επιδείχθηκε είναι δεδομένη. Αυτό παρουσιάστηκε έντονα στα ΜΜΕ και επικράτησε ως συντριπτική άποψη της κοινής γνώμης. Η τραπεζική τρύπα και η ενδεχόμενη εποπτική ευθύνη (που μπορεί μεν να λειτουργεί ως επικοινωνιακή διέξοδος για την Κυβέρνηση) υπήρξαν κατ΄επιλογήν ανύπαρκτα για τον περίγυρο του Ν. Αναστασιάδη. Ταυτοχρόνως, η τεκμηριωμένη επιστημονική ανάδειξη των κυβερνητικών ευθυνών, χαρακτηριζόταν από τους αρμόδιους ως «υπόσκαψη του κυβερνητικού έργου». Στον αντίποδα, πολιτικοί σε συμμαχία με διοικήσεις τραπεζών και τεχνοκράτες με ευθύνη την εποπτεία τους, χαρακτήριζαν την ανάδειξη της τραπεζικής τρύπας και των συνεπαγόμενων ευθυνών, ως «υπόσκαψη του τραπεζικού τομέα». Που να χωρέσει επιστημονική θέση σε αυτή την ζούγκλα αλληλοεξόντωσης και έξαρσης ιδιοτέλειας και σκοπιμοτήτων;  
Συνοπτικά, καταθέτουμε ότι το τραπεζικό πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στα δισεκατομμύρια ευρώ που προκάλεσε η τραπεζική τρύπα. Η γιγάντωση του τραπεζικού τομέα σε σύγκριση με το μέγεθος της κυπριακής οικονομίας, συνθλίβει τις δυνατότητες κρατικής παρέμβασης στην περίπτωση ζημιών. Και είχαμε τεράστιες ζημιές, αποτέλεσμα κυρίως πρακτικών κερδοσκοπίας,  που δημιουργούν ανάγκη για έρευνα εις βάθος. Από την γιγάντωση του τραπεζικού τομέα -συγκριτικά με το μέγεθος της οικονομίας μας- μετακυλύεται στο κράτος επιπρόσθετος κίνδυνος και κόστος που περιορίζει τις αντοχές του. Αναπόφευκτα, η ανάγκη στήριξης των τραπεζών συμπαρέσυρε προς το χειρότερο τα διαβρωμένα δημόσια οικονομικά με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα.
Μια απλή επιστημονική θέση (όπως πιο πάνω), χάθηκε μέσα στον ορυμαγδό των σκοπιμοτήτων και της ατομικής ιδιοτέλειας. Επιπλέον, επικράτησε μια στρεβλωμένη θέση πως όταν μια τράπεζα έχει πρόβλημα (κυρίως από ρίσκα που ανέλαβε), οι ζημιές της κρατικοποιούνται και μεταφέρονται στον αμέτοχο  φορολογούμενο. Άλλες επιλογές ούτε καν εξετάζονται (αντικατάσταση με απόλυση διοίκησης, αναδιάρθρωση, συγχωνεύσεις, εξαγορές, διαχείριση για ορισμένο χρονικό διάστημα κ.ά.). Όταν ο απλός πολίτης ή μικρή επιχείρηση διαπράττει απάτη, διώκεται. Αυτό πρέπει να ισχύει και για τις τράπεζες, ιδίως σε ένα διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο, όπως δηλώνουμε… Μεγάλο βάρος για ανάδειξη της ουσίας πέφτει στους ώμους της επιστημονικής κοινότητας η οποία όφειλε να θέσει την επιστήμη και την κοινωνία υπεράνω όλων. Δυστυχώς, μια μερίδα επέλεξε την «σιωπή» ή ακόμη και την προσεγμένη προσκόλληση σε εκείνον με τις μεγαλύτερες πιθανότητες για Πρόεδρος.
 Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής         mavrides@ucy.ac.cy

Απέναντι στους πάσης φύσεως οδοστρωτήρες


Για τα πολιτικά μαλλιοτραβήγματα που εξάπτουν την κοινή γνώμη και την επαναφέρουν στο γνωστό διπολικό μαντρί, έχουμε ξαναγράψει. Και καθώς η οικονομική κρίση βαθαίνει,  είμαστε ενώπιον ενός ορυμαγδού πολιτικών σκοπιμοτήτων που βρίσκεται σε έξαρση ενόψει προεδρικών. Ειδικά για όποιον υποψήφιο παίζει το τελευταίο του πολιτικό χαρτί θεωρώντας πως είναι η ευκαιρία να γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας, το επιτελείο και ο σκληρός περίγυρος φιλτράρουν τα πάντα με κριτήριο το κατά πόσον συμφέρουν στο δικό τους υποψήφιο. Εισηγήσεις, καλές ή κακές, από αντιπάλους ή μη,  «σκοτώνονται» μόλις εμφανιστούν και αδιερεύνητα εφόσον δεν προέκυψαν από τον δικό τους υποψήφιο. Φυσικά, στο προσκήνιο και στα ΜΜΕ, ο «αγώνας» παραμένει αναλλοίωτος: για  το καλό της κοινωνίας (!), για έξοδο από την κρίση μέσω της ανάπτυξης (!), για απόδοση ευθυνών στις τράπεζες και τους τραπεζίτες (επόπτες και εποπτευόμενους) και άλλα. Κάποιοι τα πιστεύουν και άλλοι προφανώς κάνουν πως τα πιστεύουν.
Καθώς λοιπόν η οικονομική κρίση βαθαίνει,  οι φράσεις  του συρμού πληθαίνουν. Για μήνες τα επιτελεία άρπαξαν την λέξη «ανάπτυξη» που πλέον «είναι το κλειδί που θα μας βγάλει από την κρίση». Αλλά, παρά την συχνή ανακύκλωση της μαγικής λέξης, δύσκολα της προσδίδουν ουσιαστικό και συγκεκριμένο περιεχόμενο. Παρεμπιπτόντως, μια υπό εξέλιξη νέα φράση του συρμού είναι πως «για να εξέλθουμε της κρίσης απαιτείται κοινωνική συναίνεση». Όντως απαιτείται κοινωνική συναίνεση και ανοχή αφού, με την Τρόικα ενώπιον μας οι επιλογές είναι περιορισμένες. Αλλά η κοινωνική συναίνεση εξυπακούει ότι τα μέτρα θα είναι πραγματικά κοινωνικά δίκαια. Για παράδειγμα, πως έχουν συνεισφέρει οι τράπεζες για ό,τι έχει επισυμβεί; Με το «δώρο» €1.8 δις που φορτώθηκε στους αμέτοχους πολίτες και τα πολύ περισσότερα που έμμεσα φορτώνονται στο κράτος;
Το αίσθημα δικαίου μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά και συνεκτικά στην κοινή μάχη αλλά είναι θεωρίες ενόσω δεν στηρίζονται από ουσιαστικές πολιτικές. Και τις πολιτικές δεν τις διαμορφώνει ο … «απλός άνθρωπος». Τις διαμορφώνει η εκάστοτε Κυβέρνηση. Η δε παρούσα διαθέτει σε ΟΛΟΥΣ τους Τουρκοκύπριους δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ενώ για τους Ελληνοκύπριους υπάρχουν οικονομικά κριτήρια. Και διαφημίζει τις ελκυστικές πολιτικές της στους εισαγόμενους και τους ξένους με πληρωμένες εκστρατείες στα ΜΜΕ. Ναι μεν οι περικοπές εδώ δεν θα λύσουν τα οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, είμαστε εν μέσω πορείας πτώχευσης που επιβάλλει περικοπές παντού. Ερωτώ λοιπόν. Οι πιο πάνω πολιτικές συμβάλλουν στο αίσθημα δικαίου και στην κοινωνική συναίνεση; Επιπλέον, έπρεπε να έρθει η Τρόικα να ζητήσει περικοπές σε αυτό τον τομέα;  
Ομολογουμένως, επικρατεί ένα περιβάλλον όπου δεν ευδοκιμεί ο νηφάλιος προβληματισμός γύρω από εισηγήσεις που δυνατόν να προσφέρουν διέξοδο. Πέραν από διάφορους επαγγελματίες πολιτικούς που μένουν στο γενικό και αόριστο, ο περίγυρος του  υποψήφιου κυνηγά με ζήλο να συντρίψει κάθε πρόταση/εισήγηση που προέρχεται από αλλού. Εντούτοις, κάθε εισήγηση πρέπει να αξιολογείται έξω από το πλαίσιο των προεδρικών. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να διερευνηθεί εις βάθος ένας σχεδιασμός για μεταφορά εσόδων στο σήμερα από την μελλοντική ανάπτυξη του φυσικού αερίου; Ο χώρος δεν παρέχεται για πλήρη επεξήγηση, αλλά υπάρχουν μέθοδοι που αξίζει να εξεταστούν. Το επιβάλλουν οι περιστάσεις και η πρωτοφανής επικείμενη δυστυχία. Πάντως, απογοήτευση προκαλεί  η μεταχείριση που τυγχάνει μια πρόταση επειδή πρόλαβε και το εισηγήθηκε άλλος υποψήφιος. Αντί να αξιολογηθεί το περιεχόμενο της, η πρόταση απορρίπτεται και μάλιστα από όσους για να προωθήσουν το Σχ. Ανάν το 2004 δεν … αντιλήφθηκαν την συνωμοσία γύρω από το φυσικό αέριο. Αν όμως προλάμβανε ο δικός τους υποψήφιος να προβάλει μια πρόταση, καλή ή κακή, θα ήταν αδιερεύνητα ένθερμοι υποστηριχτές της, διότι έτσι λειτουργούν όσοι δεν σκέφτονται για τον εαυτό τους.   
Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής          mavrides@ucy.ac.cy

Ευρωζώνη: Πολιτική και Επιστήμη



Πριν την πρόσφατη αναστάτωση για το ευρώ, η όποια συζήτηση θα ήταν περιττή αφού δεν υπήρχε σοβαρή πολιτική δύναμη που να πιθανολογεί έξοδο από το ευρώ ως εναλλακτική επιλογή στα οικονομικά μας προβλήματα. Τελικά, η Κυβέρνηση  εξουδετέρωσε τις δηλώσεις του Γ.Γ. Γραμματέα του ΑΚΕΛ που ίσως και ο ίδιος να μην εννοούσε αλλά δεν παραδέχτηκε ως λεκτικό … παραστράτημα, δίνοντας περιεχόμενο σε όσους αναφέρθηκαν σε κουβέντες του καφενέ. Εκείνο που αξίζει περαιτέρω συζήτησης είναι μερικές απόψεις με περιτύλιγμα επιστημονικής ανάλυσης που επιρρίπτουν στο ευρώ τα προβλήματά μας. 
Στην Ευρωζώνη, μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) μπορεί να εκδίδει ευρώ. Κανένα  κράτος-μέλος ξεχωριστά. Επιπρόσθετα, η λειτουργία της ΕΚΤ για έκδοση χρήματος διέπεται από αυστηρούς περιοριστικούς όρους που τέθηκαν εξ αρχής στη σύστασή της, παρόμοιοι με όσα ίσχυαν για το Γερμανικό Μάρκο. Ως αποτέλεσμα, οι αρμοδιότητες της ΕΚΤ στη βάση των όρων λειτουργίας της, δεν παρέχουν δυνατότητα αύξησης της προσφοράς χρήματος (με έκδοση ευρώ) μέσω μιας επεκτατικής νομισματικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα μπορούσε να τεθεί εκτός ευρωζώνης αφού δεν την δάνειζε κανείς ευρώ και ούτε μπορούσε να εκδώσει ευρώ η ίδια. Γι αυτό κατέληξε στο μνημόνιο της Τρόικας. Κατά παρόμοιο τρόπο (ανεξαρτήτως αιτίων) η Κύπρος θα μπορούσε να «επιλέξει» έξοδο από το ευρώ για να έχει δικαίωμα έκδοσης χρήματος (π.χ. η Κεντρική Τράπεζα την κυπριακή λίρα) και μέσω αυτού να ασκείται ενεργός νομισματική πολιτική γύρω από τα επιτόκια, τη  συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας με άλλα νομίσματα (υποτίμηση ή ανατίμηση) κ.ά.  Αυτά σε θεωρητικό επίπεδο. Σε πρακτικό επίπεδο, οι κίνδυνοι θα ήταν αδιανόητοι με μαζική εκροή κεφαλαίων και εκθεμελίωση του τραπεζικού τομέα, με τεράστια αύξηση των τιμών (λόγω εισαγωγών π.χ. στα καύσιμα) και άλλα από τα οποία θα υπέφερε ένα περιθωριακό τοπικό νόμισμα εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.  
Εντύπωση προκαλούν απόψεις με επιστημονικό μανδύα που κρίνουν πως το ευρώ είναι το αίτιο για τη σημερινή αδυσώπητη οικονομική μας δυσπραγία. Ένας από αριστερά με συνέντευξη στην «Χαραυγή» τονίζει πως λόγω της «υιοθέτησης του ευρώ … και κυρίως μετά την ένταξη στην ευρωζώνη η κυπριακή οικονομία πνίγηκε στα χρέη». Στον αντίποδα, ένας άλλος (άκρως νεοφιλελεύθερος), έκρινε και αυτός πως η ένταξη στο ευρώ προκάλεσε τα δεινά μας χωρίς ουσιαστική εξήγηση, μάλλον επειδή δεν μπορεί να προσδώσει κάτι θετικό στην προηγούμενη Κυβέρνηση.
Η συχνή χρήση ομπρέλας για προστασία από την βροχή, δεν σημαίνει πως η ομπρέλα προκαλεί την βροχή. Η ένταξη στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη δεν υπήρξε το αίτιο των συμφορών μας. Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα από την ένταξή μας στην ευρωζώνη ως σήμερα,  μεσολάβησαν καθοριστικά γεγονότα και συμπεριφορές που θα παραμένουν σημεία αναφοράς για δεκαετίες. Η παγκόσμια οικονομική κρίση και η συνακόλουθη κρίση στην ευρωζώνη, έπληξε με δριμύτητα τα κράτη εκείνα που για δέκα περίπου χρόνια ενώ επωφελήθηκαν υπέρμετρα από το ευρώ (δανείζονταν με ιστορικά χαμηλό επιτόκιο π.χ. η Ελλάδα δανειζόταν με επιτόκιο όπως η Γερμανία για πρώτη φορά στην νεοελληνική ιστορία), εκτροχιάστηκαν στα δημόσια οικονομικά, είτε χειρότερα, ακολούθησαν κακοδιαχείριση, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Αυτά δεν τα προκάλεσε το ευρώ. Άλλωστε, γιατί δεν συμβαίνουν τα ίδια στην Γερμανία και Αυστρία που έχουν ευρώ; Τα άλματα στον χρόνο παραγνωρίζοντας τα σοβαρά ενδιάμεσα, οδηγούν σε ανόητα συμπεράσματα. Με την λογική των αλμάτων, αν δεν ήταν η Ελλάδα στην Ε.Ε. δεν θα έφτανε στο σήμερα οικονομικό χάλι. Φταίει λοιπόν για τα σημερινά ο Καραμανλής που έβαλε την Ελλάδα στην τότε ΕΟΚ;
Οι πολιτικές απόψεις χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση εύκολα απογυμνώνονται. Οι απόψεις που ντύνονται με επιστημονικό μανδύα για να υπηρετήσουν πολιτικές σκοπιμότητες, αρκετά δύσκολα.  
Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                 mavrides@ucy.ac.cy

Οικονομία και Κυπριακό: Επιστροφή στα Αυτονόητα



Η οικονομία και οι δυνατότητες της επηρεάζουν το Κυπριακό, ιδιαίτερα στη σύγχρονη πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης. Στην Κύπρο η σύνδεση γίνεται συνήθως μόνο προς την μια κατεύθυνση: μια δυνατή οικονομία στις ελεύθερες περιοχές λειτουργεί υποστηριχτικά ενάντια στην τουρκική κατοχή. Όμως, ισχύει και το αντίστροφο αφού το οικονομικό πλεονέκτημα των ελεύθερων περιοχών είναι ταυτοχρόνως συνάρτηση της οικονομίας στα κατεχόμενα. Εάν για δεκαετίες το οικονομικό χάσμα ανάμεσα στις ελεύθερες περιοχές και στα κατεχόμενα λειτούργησε ενάντια στην κατοχή, ένας οικονομικός στραγγαλισμός του κατοχικού καθεστώτος (της οικονομίας των κατεχόμενων) θα βοηθούσε ακόμη περισσότερο. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια δεν επικρατεί εκείνο που αποτελεί αυτονόητο για κάθε λαό που αγωνίζεται για αποτίναξη ξένης κατοχής.
Κατά καιρούς επινοούνται διάφορα επιχειρήματα για να στηρίξουν  ιδεολοψίες και σκοπιμότητες. Πριν χρόνια, επέμεναν στην θεωρία πως πρέπει να συμβάλουμε στην οικονομική άνθιση των κατεχομένων για να μην εγκαταλείψουν τα κατεχόμενα οι Τουρκοκύπριοι. Εν ολίγοις, η οικονομική άνθιση των κατεχομένων προβαλλόταν ως «πατριωτικό καθήκον» των Ελληνοκυπρίων! Ωστόσο, η ουσία είναι πως η οικονομική ενίσχυση των κατεχομένων ενδυναμώνει το κατοχικό καθεστώς με όλα τα αρνητικά συνεπαγόμενα π.χ. νομιμοποίηση της κατοχής μέσω εξαγοράς Ελληνοκυπριακής γης κ.ά. Φυσικά, άλλο μια θεσμικά επιβαλλόμενη οικονομική ενίσχυση των κατεχομένων λόγω Ε.Ε. και άλλο να επικρατεί ως πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρεμπιπτόντως, πρόσφατα γνωστοποιήθηκε ότι οι έποικοι εγκαταλείπουν τα κατεχόμενα λόγω της οικονομικής καθίζησης, πράγμα ακριβώς αντίθετο από την θεωρία τους. Παρά λοιπόν τυχόν αρνητικά παράγωγα από μια οικονομική δυσπραγία στα κατεχόμενα, ενόσω η Τουρκία παραμένει ο ρυθμιστής, στην ζυγαριά μετρούν τα σημαντικά και όχι άλλα που αναδεικνύονται ως σημαντικά για να χωρέσουν πρόσκαιρες σκοπιμότητες.  
Τις προάλλες, προέκυψε έντονη διαφωνία σχετικά με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, που άρχισε το 2003 με την ελεγχόμενη έκτοτε από το κατοχικό καθεστώς μετάβαση Ελληνοκυπρίων στα κατεχόμενα. Ήταν τότε που η Κυπριακή Δημοκρατία -με την ανθούσα οικονομία της σε αντίθεση με τα κατεχόμενα- προχωρούσε σε ένταξη στην Ε.Ε. χωρίς η Τουρκία να μπορεί να το εμποδίσει. Αυτό ώθησε μάζες των Τ/κ σε ξέσπασμα οργής εναντίον του Ντενκτάς και άρχισαν να αντιλαμβάνοντα τον εαυτό τους ως μέρος μιας Ευρωπαϊκής Κυπριακής Δημοκρατίας. Μπροστά στον φόβο για ανεξέλεγκτη κατάσταση, ο Ντενκτάς προχώρησε στο άνοιγμα των οδοφραγμάτων με αποτέλεσμα την εκτόνωση και καταστολή της οργής. Μαζί με άλλα, αυτή ήταν η κύρια και άμεση επιδίωξη του. Ωστόσο, τις προάλλες προέκυψε μια σαφώς διαφορετική εξήγηση των πραγμάτων από υποψήφιο Πρόεδρο που δηλώνει σήμερα πως τα οδοφράγματα άνοιξαν επειδή ο Ντενκτάς ήθελε να αποδείξει ότι Ε/κ και Τ/κ δεν μπορούν να συνυπάρξουν.
Στην πολιτική είναι θεμιτό να υπάρχουν θέσεις και αντιθέσεις. Από αυτό όμως μέχρι να  επινοούνται επιχειρήματα για να δοθεί νόημα σε αβάσιμες πολιτικές προσεγγίσεις, υπάρχει  διαφορά. Η ίδια συναισθηματική και απλουστευτική λογική μπορεί να οδηγήσει σε ανόητες και …  ευφάνταστες πολιτικές. Για παράδειγμα, μήπως θα πρέπει να μοιραστούμε τον υποθαλάσσιο πλούτο της Κύπρου με το κατοχικό καθεστώς για να αποδείξουμε ότι μπορούμε να συνυπάρχουμε; Αν αυτό εμπεδώνει το κατοχικό καθεστώς, μετατρέπει την παράνομη κατοχή σε νόμιμη αγοράζοντας μέσω της «Επιτροπής» την Ε/κ γη, οι κατοχικές δυνάμεις ενδυναμώνονται,  η Τουρκία διαιωνίζει την δυνατότητα επέμβασής της … Αυτά δεν έχουν σημασία στην πιο πάνω ευφάνταστη προσέγγιση επειδή αποδυναμώνουμε το επιχείρημα του Έρογλου (πολιτικός απόγονος του Ντενκτάς) ότι Ε/κ και Τ/κ δεν μπορούν να συνυπάρξουν! Πρόκειται για ανόητο επιχείρημα σήμερα, όσο ανόητο υπήρξε το επιχείρημα ότι η οικονομική άνθιση των κατεχομένων είναι προς το συμφέρον μας και δυστυχώς, επικράτησε ως πολιτική. Παρεμπιπτόντως, στις προτάσεις του Έρογλου προς τον ΟΗΕ για το φυσικό αέριο περιλαμβάνεται το ένα σκέλος από το όραμα της κας Πραξούλας Αντωνιάδου (Προέδρου ΕΔΗ και πρώην Υπουργού για φυσικό αέριο) για αγωγό φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας. Το άλλο, για γέφυρα μεταξύ Κύπρου-Τουρκίας ώστε να ανθίσει  περισσότερο η οικονομία δεν περιλαμβάνεται.
Κώστας Μαυρίδης -  Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                         mavrides@ucy.ac.cy

Ευρωζώνη: Πολιτική και Επιστήμη



Πριν την πρόσφατη αναστάτωση για το ευρώ, η όποια συζήτηση θα ήταν περιττή αφού δεν υπήρχε σοβαρή πολιτική δύναμη που να πιθανολογεί έξοδο από το ευρώ ως εναλλακτική επιλογή στα οικονομικά μας προβλήματα. Τελικά, η Κυβέρνηση  εξουδετέρωσε τις δηλώσεις του Γ.Γ. Γραμματέα του ΑΚΕΛ που μάλλον ο ίδιος να μην εννοούσε, αλλά αφού δεν τις απέδωσε σε … λεκτικό παραστράτημα, έδωσε λαβή σε όσους αναφέρθηκαν σε κουβέντες του καφενέ. Εκείνο που αξίζει περαιτέρω συζήτησης είναι μερικές απόψεις με περιτύλιγμα επιστημονικής ανάλυσης που επιρρίπτουν στο ευρώ τα σημερινά μας προβλήματα.   
Στην Ευρωζώνη, μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) μπορεί να εκδίδει ευρώ. Κανένα  κράτος-μέλος ξεχωριστά. Επιπρόσθετα, η λειτουργία της ΕΚΤ για έκδοση χρήματος διέπεται από αυστηρούς περιοριστικούς όρους που τέθηκαν εξ αρχής στη σύστασή της, παρόμοιοι με όσα ίσχυαν για το Γερμανικό Μάρκο. Ως αποτέλεσμα, οι αρμοδιότητες της ΕΚΤ στη βάση των όρων λειτουργίας της, δεν παρέχουν δυνατότητα αύξησης της προσφοράς χρήματος (με έκδοση ευρώ) μέσω μιας επεκτατικής νομισματικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα μπορούσε να τεθεί εκτός ευρωζώνης αφού δεν την δάνειζε κανείς ευρώ και ούτε μπορούσε να εκδώσει ευρώ η ίδια. Γι αυτό κατέληξε στο μνημόνιο της Τρόικας. Κατά παρόμοιο τρόπο (ανεξαρτήτως αιτίων) η Κύπρος θα μπορούσε να «επιλέξει» έξοδο από το ευρώ για να έχει δικαίωμα έκδοσης χρήματος (π.χ. η Κεντρική Τράπεζα την κυπριακή λίρα) και μέσω αυτού να ασκείται ενεργός νομισματική πολιτική γύρω από τα επιτόκια, τη  συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας με άλλα νομίσματα (υποτίμηση ή ανατίμηση) κ.ά.  Αυτά σε θεωρητικό επίπεδο. Σε πρακτικό επίπεδο, οι κίνδυνοι θα ήταν αδιανόητοι με μαζική εκροή κεφαλαίων και εκθεμελίωση του τραπεζικού τομέα, με τεράστια αύξηση των τιμών (λόγω εισαγωγών π.χ. στα καύσιμα) και άλλα από τα οποία θα υπέφερε ένα περιθωριακό τοπικό νόμισμα εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.  
Εντύπωση προκαλούν απόψεις με επιστημονικό μανδύα που κρίνουν πως το ευρώ είναι το αίτιο για τη σημερινή αδυσώπητη οικονομική μας δυσπραγία. Ένας από τα αριστερά με συνέντευξη στην «Χαραυγή» τονίζει πως λόγω της «υιοθέτησης του ευρώ … και κυρίως μετά την ένταξη στην ευρωζώνη η κυπριακή οικονομία πνίγηκε στα χρέη». Στον αντίποδα, ένας άλλος (άκρως νεοφιλελεύθερος), έκρινε και αυτός πως η ένταξη στο ευρώ προκάλεσε τα δεινά μας χωρίς ουσιαστική εξήγηση, μάλλον επειδή δεν μπορεί να προσδώσει κάτι θετικό στην προηγούμενη Κυβέρνηση.
Η συχνή χρήση ομπρέλας για προστασία από την βροχή, δεν σημαίνει πως η ομπρέλα προκαλεί την βροχή. Παρομοίως, η ένταξη στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη δεν υπήρξε το αίτιο των συμφορών μας. Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα από την ένταξή μας στην ευρωζώνη ως σήμερα,  μεσολάβησαν καθοριστικά γεγονότα και συμπεριφορές που θα παραμένουν σημεία αναφοράς για δεκαετίες. Η παγκόσμια οικονομική κρίση και η συνακόλουθη κρίση στην ευρωζώνη, έπληξε με δριμύτητα τα κράτη εκείνα που για δέκα περίπου χρόνια ενώ επωφελήθηκαν υπέρμετρα από το ευρώ (δανείζονταν με ιστορικά χαμηλό επιτόκιο π.χ. η Ελλάδα δανειζόταν με επιτόκιο όπως η Γερμανία για πρώτη φορά στην νεοελληνική ιστορία), εκτροχιάστηκαν στα δημόσια οικονομικά, είτε χειρότερα, ακολούθησαν κακοδιαχείριση, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Αυτά δεν τα προκάλεσε το ευρώ! Άλλωστε, γιατί δεν συμβαίνουν τα ίδια στην Γερμανία και Αυστρία που έχουν ευρώ; Τα άλματα στον χρόνο παραγνωρίζοντας τα σοβαρά ενδιάμεσα, οδηγούν σε ανόητα συμπεράσματα. Με την λογική των αλμάτων, αν δεν ήταν η Ελλάδα στην Ε.Ε. δεν θα έφτανε στο σήμερα οικονομικό χάλι. Φταίει λοιπόν για τα σημερινά ο Καραμανλής που έβαλε την Ελλάδα στην τότε ΕΟΚ;
Οι πολιτικές απόψεις χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση εύκολα απογυμνώνονται. Οι απόψεις που ντύνονται με επιστημονικό μανδύα για να υπηρετήσουν πολιτικές σκοπιμότητες, αρκετά δύσκολα.  
Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                 mavrides@ucy.ac.cy

Τα Οικονομικά της Χρηματοδοτούμενης … Συμφιλίωσης



Τις προάλλες (13 Οκτ 2012) δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική έκδοση της αγγλικής εφημ. «Telegraph»  εκτενής αναφορά στη μελέτη δύο Άγγλων ακαδημαϊκών γύρω από τις χρηματοδοτήσεις μέσω Ε.Ε. και ΟΗΕ διάφορων «επαναπροσεγγιστικών» προγραμμάτων και οργανισμών στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, οι δύο ακαδημαϊκοί εκμισθώθηκαν από αρμόδιο οργανισμό της Ε.Ε. να αξιολογήσουν τα οικονομικά (την αποδοτικότητα εκατομμυρίων ευρώ υπό μορφή χρηματοδοτήσεων και επιδοτήσεων) που διοχετεύονται στην Κύπρο για να προωθηθεί η … συνύπαρξη και συμφιλίωση μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Η μελέτη δύο χρόνων κατέληξε σε ένα συμπέρασμα καταπέλτη. Λόγω χώρου, πιο κάτω δεν παρατίθεται ακριβής μετάφραση, ωστόσο  παρατίθεται το ακριβές αγγλικό κείμενο.
Οι δύο ακαδημαϊκοί ένοιωσαν απογοήτευση από την πρώτη στιγμή που έφτασαν στην Κύπρο για το λεγόμενο έργο της συμφιλίωσης που στην πραγματικότητα πρόκειται για μια κολοσσιαία σπατάλη δημόσιου χρήματος, που ο καθένας το γνώριζε. («The moment we arrived in Cyprus, it became apparent that the project’s reconciliation angle was a non-starter, even a joke for some,… It was a donor economy… a colossal waste of public money, and everybody knew it.») Τα πλουσιοπάροχα χρηματοδοτούμενα προγράμματα (όπως χαρακτηρίζονται) δημιούργησαν μια μικρή βιομηχανία καλοπληρωμένων συμβούλων και διευθυντών προγραμμάτων οι οποίοι είναι πλέον εξαρτώμενοι για την δική τους ευημερία  και στάτους («… an “industry” of well-paid consultants and project managers who have become “dependent” on it for their livelihood and status»). Αναφέρονται επίσης σε μια μικρή ομάδα αποτελούμενη από τους «συνήθεις ύποπτους» οι οποίοι κυνηγούν το ένα μετά το άλλο τα προγράμματα («Theres a small group of the 'usual suspects,’ … going back for project after project.»). Αυτοί έγιναν εξαρτώμενοι της διαχωριστικής γραμμής, από την ύπαρξη της οποίας εξαρτάται η ευημερία και το στάτους τους με πρόσχημα την προσπάθεια να σπρώξουν την κατάσταση μπροστά. ( “there is a stratum within Cypriot society within both communities that has become dependent on the division for its livelihood and status the sheer volume of uncoordinated aid gets in the way of progress or incentives to move forward.”). Δεκάδες τέτοιοι σύμβουλοι στην Κύπρο και αλλού πληρώνονται από τέτοια προγράμματα με την πληρωμή τους να φτάνει τα €600 την ημέρα και άλλα €300 ευρώ την ημέρα για διαβίωση.  
Με βάση την εν λόγω μελέτη, υπολογίζεται ότι δαπανήθηκε συνολικό ποσό τουλάχιστον €350 εκατομμυρίων προερχόμενων από Ε.Ε. και ΟΗΕ. Παρεμπιπτόντως, μεγάλα ποσά προέκυψαν και απευθείας από ΗΠΑ με κορύφωση τον επηρεασμό της κοινής γνώμης στο δημοψήφισμα του 2004, που δεν συνυπολογίζονται στην μελέτη. Η μελέτη υποβλήθηκε από τον Φεβρουάριο αλλά επειδή δεν υπήρξε ανταπόκριση, οι συγγραφείς της αποφάσισαν να το δημοσιοποιήσουν. 
Δεν υιοθετούμε κατ΄ανάγκην όλα τα ευρήματα των δύο ακαδημαϊκών. Είναι όμως αξιοσημείωτο που κατηγορούνται ως εξαρτώμενοι από την ύπαρξη της διαχωριστικής γραμμής, εκείνοι, που ειδικά στις ελεύθερες περιοχές και για δεκαετίες, αυτοπροβάλλονταν ως οι προασπιστές της «ειρήνης και συμφιλίωσης». Κατηγορούνται ως υπηρέτες της κατοχής εκείνοι που ύβριζαν έναν λαό ότι «συμβιβάστηκε με την διχοτόμηση» και που μέσω των πλουσιοπάροχων σεμιναρίων τους επιδίωκαν να … τον θεραπεύσουν. Εκείνοι που  χαρακτήριζαν όσους απέρριπταν την αποδοχή της κατοχής μέσω κάποιας δήθεν λύσης, ότι συμβιβάστηκαν με την διχοτόμηση, τώρα κατηγορούνται οι ίδιοι επειδή η ύπαρξη και καλοπέρασή τους εξαρτάται από τη συνέχιση της κατοχικής διαχωριστικής γραμμής την οποία προφανώς υπηρετούν. Οι ίδιοι που περιφρονούν όσους στα κατεχόμενα (όπως τον αγωνιστή Σενέρ Λεβέντ και άλλους) αψηφούν το κατοχικό καθεστώς και λένε όσα οι ίδιοι αδυνατούν: την εισβολή εισβολή, την κατοχή κατοχή, τους έποικους έποικους και τον κατοχικό στρατό κατοχικό στρατό. Υπάρχει ελπίδα ενόσω στις δύο πλευρές της κατοχικής γραμμής, υπάρχουν ασυμβίβαστοι με την κατοχή και ΧΩΡΙΣ επιδότηση.   
Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                 mavrides@ucy.ac.cy