Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΤΡΙΒΗ

Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΤΡΙΒΗ
Η Κυβέρνηση προφασιζόμενη γνωμάτευση του Γεν. Εισαγγελέα –χωρίς να έχει υποχρέωση– αποφάσισε μερικούς μήνες πριν τη λήξη της θητείας της να αναγνωρίσει την συμφωνία Τύμβιου και «Επιτροπής» για ανταλλαγή κατεχόμενης Ε/κ γης με Τ/κ στις ελεύθερες περιοχές. Ο Γεν. Εισαγγελέας -μέχρι πρόσφατα ήταν κάθετα αντίθετος- έκανε μεταστροφή με κύριο λόγο το δημόσιο συμφέρον αφού η Κυβέρνηση για να αποχτήσει την γη θα πληρώσει στον Τύμβιο 13 εκ. ευρώ ενώ αξίζει 21 εκ. (κατά την άποψή τους). Η Κυβέρνηση προχώρησε σε αυτή την ανατροπή που άπτεται της έννομης τάξης στην Κύπρο και με φοβερές πολιτικές προεκτάσεις.
Η ιδιωτική συμφωνία Τύμβιου-«Επιτροπής» για ανταλλαγή περιουσιών πλήττει το δημόσιο συμφέρον που επιβάλλει προστασία των χιλιάδων Ε/κ ιδιοκτητών κατεχόμενης γης και διαφύλαξη της συνταγματικής νομιμότητας/κυριαρχίας ενάντια στην «Επιτροπή». Προβάλλεται πως η συμφωνία καταχωρήθηκε στο ΕΔΑΔ και κινδυνεύαμε με τιμωρία (!) από την Εξ Υπουργών Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πρώτον, υπάρχει πληθώρα νομικού οπλοστασίου ενάντια σε τέτοιες υποδείξεις. Όμως, πρέπει να θέλεις. Δεύτερον, είναι ακατανόητο πως για να αποφύγουμε την πιθανότητα (τον κίνδυνο) τιμωρίας, πρέπει να το προλάβουμε μόνοι μας με αυτo-αποκεφαλισμό. Αυτή δεν είναι πολιτική με προοπτική, αλλά πολιτική συντριβής.
Το κύριο κυβερνητικό πολιτικό επιχείρημα είναι πως με αναγνώριση της συμφωνίας διασώζονται άλλα ύψιστα ζητήματα, εννοώντας τον Κηδεμόνα Τ/κ περιουσιών και δεν δημιουργείται προηγούμενο. Μόνο που δεν είναι έτσι. Στη δήλωσή του Γεν. Εισαγγελέα (9/7/2012), που υποτίθεται αποτέλεσε την βάση για την κυβερνητική απόφαση, δεν περιέχεται οτιδήποτε καθαρό και στέρεο στην γραμμή αυτή, αλλά η εκτίμηση πως η διαδικασία θα πάρει χρόνια… ενώ ο κίνδυνος που υποτίθεται γλυτώσαμε συνεχίζει να υπάρχει. Οι επιλογές λοιπόν στην πραγματικότητα ήταν δύο. Από την μια αναγνώριση της συμφωνίας Τύμβιου-«Επιτροπής» με βέβαιη συνέπεια την αύξηση τέτοιων συμφωνιών «ιδιωτικών» ανταλλαγών και με παράλληλη προβολή από την Τουρκία πλέον πως το περιουσιακό στο κυπριακό έτσι θα λυθεί βασικά. Εν ολίγοις, ο ογκόλιθος που αντιμετώπιζε η Τουρκία να αφαιρέσει νόμιμα Ε/κ ιδιοκτησίες, έχει βρει νόμιμη διέξοδο με την συνδρομή της Κυπριακής Κυβέρνησης. Η άλλη επιλογή θα ήταν να κλείσει οριστικά η τρύπα που άνοιξε το ΕΔΑΔ και μας σπρώχνει στην συντριβή. Λέμε «ήταν» επειδή αμέσως μετά την απόφαση του ΕΔΑΔ (Δημόπουλος - 2010) που έφερε στο προσκήνιο την «Επιτροπή», επιμέναμε έκτοτε με αγωνιώδεις εκκλήσεις να οριστεί η «Επιτροπή» ως παράνομη, διαφορετικά ο κατήφορος θα ήταν χωρίς τελειωμό. Με σειρά από άρθρα επέμενα πως η μη αμφισβήτηση της νομιμότητας της «Επιτροπής», εξυπακούει αναγνώρισή της ως νόμιμου δικαστηρίου (!) της Τουρκίας στην Κύπρο και αυτό ανατρέπει την μέχρι τώρα παράνομη παρουσία της Τουρκίας. Τόνιζα πως αυτή την ανατροπή θα την βρούμε μπροστά μας.
Τα πολιτικά ανεξήγητα έχουν εξήγηση όμως εάν επιδίωξη είναι να παρακαμφθούν τα δικαιώματα χιλιάδων Ε/κ για να προκύψει η «λύση». Από την στιγμή που για ανθρώπινα δικαιώματα ιδιοκτησίας αποφασίστηκε πως υπάρχει αρχή για να διευθετούμε τις … διαφορές μας, ο δρόμος διαπλατύνεται. Ήδη, η νομική υπηρεσία παροτρύνει συγγενείς αγνοουμένων να δώσουν καταθέσεις στα κατεχόμενα (στην Κυπριακή επικράτεια) υπό το πλαίσιο νομικής διαδικασίας του ψευδοκράτους και πρέπει να πάνε διότι «η Τουρκία βρίσκεται στον τοίχο στο θέμα αυτό»! Πόσο εκτός πραγματικότητας μπορεί να είναι ένα αρμόδιο κρατικό όργανο που ζητά από πολίτες του να πάνε στο έδαφος εντός της κυπριακής επικράτειας για να υποστούν νομικές διαδικασίες μιας εισβάλλουσας χώρας! Δεν είναι μόνο νομικά λάθος. Είναι κατάντημα που μια αρμόδια αρχή που οφείλει να υπερασπίζεται την νομιμότητα προβάλλει πολιτικό επιχείρημα για να αιτιολογήσει το καταστροφικό της ολίσθημα που μας οδηγεί στην συντριβή. Και που προφανώς βολεύει διάφορους αριστεροδέξιους εντός και εκτός Προεδρικού.

Κώστας Μαυρίδης - mavrides@ucy.ac.cy

Πως Προστατεύεται το Δημόσιο Συμφέρον;

Η Κυβέρνηση δέχτηκε την συμφωνία μεταξύ Τύμβιου-Τουρκίας για ανταλλαγή Ε/κ γης στα κατεχόμενα με Τ/κ στις ελεύθερες περιοχές (συμφωνία που καταχωρήθηκε στο ΕΔΑΔ) και η Κυβέρνηση θα πληρώσει 13 εκ. ευρώ για να αγοράσει την Τ/κ γη από τον Τύμβιο. Στις 9/7/2012 ο Γεν Εισαγγελέας προέβαλε με δήλωσή του προς τα ΜΜΕ ότι «η αγορά έγινε για λόγους δημοσίου συμφέροντος» δίνοντας στην περίπτωση περιεχόμενο στο δημόσιο συμφέρον και εμμένοντας πως δεν αποτελεί προηγούμενο αλλά ιδιαίτερη και ξεχωριστή περίπτωση. Τόσο η απόφαση καθεαυτό, όσο και χρόνος και η αιτιολόγηση παραμένουν ακατανόητα.

Εξαρχής, επισημαίνεται ότι αν ήταν μια ιδιωτική συμφωνία χωρίς νομικές και πολιτικές προεκτάσεις, δεν θα ασχολούμασταν. Όμως, υπάρχουν σοβαρές προεκτάσεις που υπονομεύουν την έννομη τάξη της Κυπριακής Δημοκρατίας προσδίδοντας αναγνώριση στην «Επιτροπή» και επηρεάζουν τα δικαιώματα χιλιάδων Ε/κ. Αυτά προφανώς υιοθετούσε ο ίδιος ο Γεν Εισαγγελέας μέχρι πρόσφατα όπως παραδέχτηκε. Άλλο αν τώρα άλλαξε επειδή (α) η Κυβέρνηση θα πληρώσει 13 εκ για Τ/κ γη που αξίζει 21 εκ ευρώ και (β) «σε αυτήν υπάρχουν σχολεία και άλλα υποστατικά». Αυτό είναι το σημερινό περιεχόμενο στο δημόσιο συμφέρον! Μόνο που τέτοια επίκληση δημοσίου συμφέροντος με βάση αυτά τα δύο έχει ελάχιστο βάρος μπροστά στο συντριπτικό βάρος που επιβάλλει η ανάγκη (α) για προστασία χιλιάδων ιδιοκτητών αλλά και (β) για διαφύλαξη της νομιμότητας ενάντια στην «Επιτροπή». Από το 2010, μετά την απόφαση του ΕΔΑΔ για την «Επιτροπή» περιουσιών, η προστασία του δημοσίου συμφέροντος ήταν επιτακτικό αίτημα που όμως δεν υιοθετήθηκε από την Γεν Εισαγγελεία. Οι αγωνιώδεις εκκλήσεις μας για την υπέρτατη ανάγκη προστασίας του συντριπτικά μεγαλύτερου δημοσίου συμφέροντος -όπως άλλωστε ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ το Δικαστήριο της Ε.Ε. βάσει της απόφασης Αποστολίδη-, δεν εισακούστηκαν. Και γίνεται επίκληση του δημοσίου συμφέροντος επειδή η τιμή της γης είναι χαμηλή… Και με αποδοχή της συμφωνίας μεταξύ Τύμβιου και μιας «Επιτροπής» η οποία λειτουργεί παράνομα στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έτσι παραγνωρίζεται η προστασία των χιλιάδων ιδιοκτητών κατεχόμενης περιουσίας και της νομιμότητας του κυπριακού κράτους που εύλογα πλήττονται από ενέργειες όπως η συγκεκριμένη συμφωνία. Αν η σημερινή προσέγγιση περί δημοσίου συμφέροντος συνιστά ευθυκρισία, καθένας μπορεί να το αξιολογήσει. 

Στην δήλωση επαναλαμβάνεται –πολλές φορές- ότι η αποδοχή της συμφωνίας δεν δημιουργεί προηγούμενο, ούτε ανοίγει δρόμο για ανταλλαγές διότι αν κάποιος το δοκιμάσει η διαδικασία δεν το επιτρέπει ή θα πάρει πολλά χρόνια μέχρι να φτάσει στο ΕΔΑΔ. Για ένα τόσο μεγάλο ζήτημα που αφορά όλες τις κατεχόμενες περιουσίες, που επηρεάζει καθοριστικά το λεγόμενο περιουσιακό και που άπτεται της Κυπριακής νομιμότητας, η νομική προστασία μας δεν πηγάζει από την ουσία αλλά από την διαδικασία. Αυτό είναι φοβερή αδυναμία με ένα εξίσου φοβερό λάθος. Πλέον η σημερινή απόφαση θα εμφανίζεται συνεχώς μπροστά μας ως νομικό-πολιτικό προηγούμενο από την Τουρκία. Όταν η Τ. Λοιζίδου κέρδισε την δίκη ενάντια στην Τουρκία, σωστά επεκτείναμε σε πολιτικό επίπεδο το δικαίωμά της ώστε να απαιτούμε το αναφαίρετο δικαίωμα ιδιοκτησίας για όλους ανεξαιρέτως. Τώρα, που θα το κάνει η Τουρκία, ποιος θα μας προστατεύει; 

Το δημόσιο συμφέρον επηρεάζει αναπόφευκτα το Κυπριακό και για αυτό απαιτείται στιβαρή πολιτική με διορατικότητα… Κρίνοντας από το αποτέλεσμα, μερικοί δικοί μας με πράξεις τους το 1974 υπονόμευσαν την κρατική νομιμότητα και κατέστησαν συνεργοί του εχθρού. Αν σήμερα ένας πολίτης καταστεί εκ των πραγμάτων (συνειδητά ή ασυνείδητα) όργανο του καταχτητή και υπονομεύεται η κρατική νομιμότητα, η προστασία του δημοσίου συμφέροντος επιβάλλει δράση εντελώς διαφορετική από αυτήν την ανάλαφρη που επικράτησε. Σε πολιτικό επίπεδο, πρόκειται για άλλο ένα κρίκο στην αλυσίδα παραχωρήσεων με την ψευδαίσθηση ότι ο κατήφορος θα τελειώσει αν παραχωρήσουμε κάτι ακόμη. Και θα τελειώσει όταν θα έχουν όλα παραχωρηθεί. Δεν γνωρίζουμε τις προθέσεις των εμπλεκομένων. Γνωρίζουμε όμως από την πραγματικότητα ότι μερικοί ελάχιστοι μπορούν να ρίξουν όλους μας στον γκρεμό. Όπως ξανάγινε.

Κώστας Μαυρίδης               mavrides@ucy.ac.cy 

Μακριά από Σκοπιμότητες

Για την σχέση μεταξύ πολιτικής και οικονομίας έχουμε ξαναγράψει. Αλλά όπου υπάρχει πολιτική υπάρχουν και σκοπιμότητες. Και δεν είναι μόνο οι προεδρικές εκλογές που δηλητηριάζουν την τρέχουσα συζήτηση στο προσκήνιο. Είναι και ένας μολυσμένος ιός που παρείσφρησε στις διαπροσωπικές σχέσεις αρμοδίων προσώπων (πρώην και νυν) ακόμη και τεχνοκρατών. Βεβαίως οι προσδοκίες από τους πολιτικούς ήταν ήδη προ πολλού μειωμένες. Ωστόσο, ολοένα στην αντιπαράθεση πλέον εισρέουν εκδοχές και επιχειρήματα που εμφανίζονται με επιστημονικό  λεκτικό και μανδύα. Αλλά η επιστημονική κατάρτιση και το ανάλογο λεκτικό δεν διασφαλίζει ευθυκρισία και ανάλογο ηθικό σθένος με επικέντρωση στην επιστημονική τεκμηρίωση και αντιπαράθεση. Αντιθέτως, η τεχνοκρατική κατάρτιση και γνώση μπορεί να καταντήσει επικοινωνιακό εργαλείο για να στήνονται παγίδες στον απλό κόσμο ο οποίος μέσα στην θολούρα αδυνατεί να αξιολογήσει αμερόληπτα.

Οι πηγές των προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας στην παρούσα φάση είναι δύο: τα δημόσια οικονομικά και η τεράστια τραπεζική τρύπα. Το υποθετικό σενάριο με ένα μόνο πρόβλημα δεν έχει πρακτική σημασία. Τα δύο προβλήματα συνυπάρχουν αλληλοσυνδεόμενα από την αρχή της κρίσης όπως και οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης επεσήμαναν ως κύριες πηγές κινδύνου για την Κύπρο: (α) τον τραπεζικό τομέα και (β) τη συνεχή διάβρωση των δημόσιων οικονομικών δειχτών. Η διασύνδεσή τους ήταν συγκεκριμένη ιδίως τα τελευταία χρόνια. Σε περίπτωση ανάγκης για κρατική στήριξη των κυπριακών τραπεζών (από ζημιές στα ελλαδικά ομόλογα μέχρι και τυχόν έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ), το μέγεθος της τραπεζικής τρύπας που θα δημιουργείτο στην Κύπρο θα ήταν συγκριτικά τεράστιο σε σχέση με τις δυνατότητες της κυπριακής οικονομίας και θα συμπαρέσυρε περαιτέρω προς το χειρότερο τα δημόσια οικονομικά. Την αναμονή ενός τέτοιου σεναρίου επιβεβαίωναν οι απανωτές υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας.

Έχουμε και άλλοτε αναφερθεί στις σκοπιμότητες (πολιτικές ή ιδιοτελείς) που επικράτησαν με πιο τρανταχτό παράδειγμα τις ομολογίες του πρώην αρμόδιου Υπουργού ο  οποίος προσδοκώντας προφανώς στον έπαινο (!) περιέγραφε και την δική του παρέμβαση με αποτέλεσμα «το εκλογικό κέρδος» μαζί με πολλά άλλα φαύλα. Οι ευθύνες της Κυβέρνησης είναι ασήκωτες για τα δημόσια οικονομικά. Παρόμοιες συμπεριφορές υπάρχουν και στην άλλη πλευρά η οποία στοχεύει στο Προεδρικό. Μόνο που και οι ευθύνες των τραπεζιτών είναι ασυγχώρητες. Κάθε επιδίωξη –που όντως συμβαίνει– να διογκώνεται η ευθύνη του ενός και να μηδενίζεται η ευθύνη του άλλου υπηρετεί σκοπιμότητες χωρίς νόημα.

Η αμόλυντη επιστήμη (όχι η επίκληση της για να καλύψουν τα κενά ή τις προσωπικές τους αδυναμίες) υποδεικνύει και τις δύο πηγές προβλημάτων με την διασύνδεσή τους. Οι τεράστιες ζημιές των τραπεζών (λόγω ριψοκίνδυνων τοποθετήσεων) σε μεγέθη δυσθεώρητα για την κυπριακή οικονομία, ακρωτηρίασαν περαιτέρω την δυνατότητα του κράτους να παρέμβει σε περίπτωση ανάγκης. Στον επιστημονικό διάλογο αυτά τα σημαντικά υποβαθμίστηκαν για να επικρατήσουν άλλες εκδοχές που προφανώς υπηρετούν σκοπιμότητες και με τον απλό κόσμο που δεν κατέχει το αντικείμενο να παραπλανάται. Για παράδειγμα, λέχτηκε πως το κούρεμα των ελλαδικών ομολόγων προκάλεσε 4 δις ζημιές και επομένως αυτή είναι η ρίζα των κακών μας. Εμμέσως, αφήνεται να νοηθεί πως η ορθή επιλογή για την Κύπρο θα ήταν εν ανάγκη να μην επιτρέψει το κούρεμα. Αυτό όμως θα οδηγούσε το πιο πιθανό το ελλαδικό κράτος στην κατάρρευση με συνέπειες που δεν μπορώ καν να διανοηθώ στις εθνικές σχέσεις Κύπρου-Ελλάδας και με πολλαπλάσιες ζημιές στην οικονομία. Δεν αναμένεται από απλό κόσμο να διαγιγνώσκει τέτοια ζητήματα. Και αν οι ειδικοί για δικούς τους λόγους θέλουν να χρησιμοποιούν την επιστήμη, δεν μπορώ να αντιληφθώ ποιος θα προστατέψει τον απλό κόσμο από την σύγχυση. Τουλάχιστον, οι πολίτες ας μην υιοθετούν άκριτα ό,τι εμφανίζεται στα ΜΜΕ. Υπάρχουν πολλές σκοπιμότητες που στρέβλωσαν το προσκήνιο και δυστυχώς αυτή η συμπεριφορά δεν περιορίζεται μόνο στους πολιτικούς.

Κώστας Μαυρίδης -  Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                            mavrides@ucy.ac.cy