Προεδρικές και Δεύτερη Ευκαιρία

Στις προεδρικές εκλογές του 2008, ο ενδιάμεσος χώρος υπέστη εκλογική ήττα με την αποτυχία εκλογής του Τ. Παπαδόπουλου. Εκείνο όμως που αποτέλεσε ανατροπή στις ως τότε καθιερωμένες από το 1960 κομματικές διεργασίες, ήταν ότι, για πρώτη φορά το ΑΚΕΛ διεκδίκησε τις εκλογές με καθαρά δικό του υποψήφιο, ενώ η ακραιφνής δεξιά του ΔΗΣΥ είχε, ως άλλοτε, τον δικό της υποψήφιο. Οι δύο τους ανταγωνίστηκαν στον 2^ο γύρο με το 1/3 των ψηφοφόρων ενώπιον διλήμματος επειδή η επιλογή του είχε αποκλειστεί. Η εκτίμηση μετά τις προεδρικές του 2008 ήταν πως τα δύο κόμματα ΑΚΕΛ-ΔΗΣΥ θα υιοθετούσαν το «ο καθένας τον δικό του υποψήφιο» με την βεβαιότητα πλέον ότι ο υποψήφιος τους θα βρίσκεται στον 2^ο γύρο. Το κυριότερο κέρδος θα ήταν η εναλλαγή της εξουσίας μεταξύ τους (όπως κυβερνούσαν ΠΑΣΟΚ-Νέα Δημοκρατία από το 1974), ενώ ταυτοχρόνως και οι δύο θα αύξαναν τα ποσοστά τους εις βάρος του συμπιεζόμενου ενδιάμεσου χώρου ο οποίος θα μπορούσε να προσδοκεί σε  κανένα … Υπουργείο. Οι βαθιά εμπεδωμένοι μηχανισμοί των δύο πόλων θα συνέχιζαν τον διαχωρισμό της κοινωνίας «σπρώχνοντας» τον καθένα να επιλέξει ανάμεσα τους (στο ποδόσφαιρο, στα σωματεία,  στις συντεχνίες, μαθητικές και φοιτητικές ενώσεις, συνδέσμους επιστημών, λογοτεχνίας κ.ά.) Κάποτε, ακόμη και η επιλογή της μιας από τις δύο μπύρες ήταν ενδεικτικό ιδεολογικής προτίμησης!  

Καθώς λοιπόν  προδιαγραφόταν η σταδιακή συντριβή του ενδιάμεσου χώρου, προέκυψε νέα ανατροπή επιβεβαιώνοντας τον κανόνα της ιστορίας πως το μόνο βέβαιο είναι ο αστάθμητος παράγοντας.  Η αυξανόμενη απογοήτευση της προεδρίας Χριστόφια έφτασε σε βαθμό αποστροφής που άνοιξε τον δρόμο του Ν. Αναστασιάδη προς το προεδρικό. Ταυτοχρόνως, όμως, η νέα πραγματικότητα συνιστούσε ανατροπή της καταθλιπτικής κατάστασης που επέφερε στον  ενδιάμεσο χώρο το εκλογικό αποτέλεσμα του 2008. Το επιχείρημα πως, «αφού ένας Τ. Παπαδόπουλος δεν τα κατάφερε, ούτε εμείς μπορούμε μόνοι μας», είναι μια σοβαρή ανησυχία που απαιτεί διαχείριση. Δεν μπορεί όμως να παραγνωρίζονται οι σημαντικές αλλαγές που προέκυψαν τα τελευταία χρόνια και τις επιβεβαιώνουν με τις επιλογές τους ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ με την  στάση που τηρούν. Η ίδια πραγματικότητα που επέτρεψε στον Ν. Αναστασιάδη να προσδοκεί για την προεδρία, είναι η πραγματικότητα που υποχρέωσε τον Δ. Χριστόφια να μην είναι υποψήφιος. Είναι όμως ταυτοχρόνως η ίδια πραγματικότητα που επιτρέπει στον ενδιάμεσο χώρο να επανέλθει ισότιμος διεκδικητής. Δεν μπορεί η αποτυχία του 2008 να αποτελεί λόγο υποταγής στον ένα ή στον άλλο με ανταλλαγή κάποιες …  καρέκλες, πράγμα που θα επαναφέρει τον ενδιάμεσο χώρο σε τροχιά φθοράς.

Το γεγονός ότι ο Δ. Χριστόφιας αποφάσισε να μην είναι υποψήφιος – προφανώς με την παρότρυνση του ΑΚΕΛ – αποτελεί ανατροπή και μια πραγματικότητα που παρέχει δεύτερη ευκαιρία στον ενδιάμεσο χώρο για να επανέλθει στο προσκήνιο ως πρωταγωνιστής και όχι ως κομπάρσος με ημερομηνία λήξης. Εάν ο ενδιάμεσος χώρος το επιθυμεί, μπορεί να επιλέξει πρόσωπο εμπιστοσύνης, φορέα της αλλαγής στο Κυπριακό, στην οικονομία, στην παιδεία κ.ά. Αν ο ενδιάμεσος χώρος δεν αξιοποιήσει την ευκαιρία, η επικράτηση των διπολισμού ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ θα είναι αναπόφευκτη με όλα τα συνεπαγόμενα στον διαμοιρασμό της κοινωνίας.  Τυχόν επιλογή υποψηφίου που είναι εκλέξιμος απλά και μόνο βάσει της εκ των προτέρων πρόσθεσης των κομματικών ποσοστών δεν εξασφαλίζει εκλογική νίκη και παραπέμπει σε αποτυχημένες παλαιοκομματικές συμπεριφορές. Όσο για τα πολιτικά κείμενα, έχει αποδειχθεί πως έχουν μειωμένη αξία. Μια πολιτικά έντιμη στάση χωρίς δικολαβισμούς –ούτε με την μια ούτε με την άλλη πλευρά- διασώζει τον ενδιάμεσο χώρο ο οποίος όπως αποδείχτηκε σε κρίσιμα ορόσημα (κυπριακό, οικονομία, παιδεία) εκπροσωπεί την πλειοψηφούσα κοινωνία χωρίς αυτό να του εξασφαλίζει και τα ανάλογα κομματικά ποσοστά. Οι λόγοι αυτής της αποτυχίας είναι τεράστιο θέμα. Εκείνο που τώρα προέχει είναι να αξιοποιηθεί η δεύτερη ευκαιρία ενώπιον μας.

Κώστας Μαυρίδης                           mavrides@ucy.ac.cy