Πανηγυρίζει και η Πλατφόρμα!

Ο κυπριακός ενεργειακός πλούτος αποτελεί άλλη μια δικαίωση της απόρριψης του Σχ. Ανάν που  «φρόντιζε» την αντικατάσταση του Κυπριακού Κράτους με τον ανανικό συνεταιρισμό όπου Τουρκία-Αγγλία μπορούσαν πλέον να ελέγξουν το παιγνίδι. Όταν λοιπόν διάφοροι επιδιώκουν σήμερα δάφνες για την επιτυχία, καλό είναι να υπενθυμίσουμε τη στάση τους στην κρίσιμη ώρα το 2004, όσο και μετά. Το 2004 είχαμε πρωτοστατήσει στην αποκάλυψη της συνωμοσίας με στόχο τον υποθαλάσσιο πλούτο μέσω του Σχ. Ανάν (με τις 10,000 σελίδες). Πριν και μετά το δημοψήφισμα, με παρεμβάσεις υποδείκνυα εκείνο που όφειλαν να πράξουν οι επαγγελματίες της πολιτικής.  Αναφέρω μερικούς τίτλους άρθρων μου:  «Ο πλούτος της Κύπρου παραδίνεται», «Γνωστό και Άγνωστο Μέρος του Σχεδίου Ανάν», «Μια γνωστή-άγνωστη Αγγλοτουρκική Συνομωσία». Επειδή στην πολιτική αξιολογείται η ευθυκρισία και η διορατικότητα την κρίσιμη ώρα των εξελίξεων, ποια θέση είχαν όσοι σήμερα (πολιτικοί, δημοσιογράφοι και άλλοι) διαγκωνίζονται ενόψει προεδρικών; Κάποιοι λούφαξαν. Άλλοι μας χλεύαζαν.  

Το αδιανόητο είναι που η πλατφόρμα του ΝΑΙ του 2004, σήμερα πανηγυρίζει, βλέπει δικαίωση και δίνει μαθήματα διαχείρισης για το φυσικό αέριο! Δύο περιπτώσεις βγάζουν μάτι. Σε κομματική ανακοίνωση υποδεικνύεται ότι δικαιώνονται οι θέσεις αυτών «που είχαν προωθήσει, διαχρονικά, την υπόθεση της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων και αναδεικνύει τη στρατηγική σημασία των συμφωνιών οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής μας Ζώνης». Μόνο που η ανακοίνωση είναι του ΔΗΣΥ του οποίου ο αρχηγός στήριζε παθιασμένα το σχέδιο Ανάν το οποίο ακύρωνε ουσιαστικά κάθε δυνατότητα εξόρυξης φυσικού αερίου, όσο και την μοναδική ως τότε συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης Κύπρου-Αιγύπτου κατόπιν τουρκικής απαίτησης. Επιπλέον, ο ίδιος ζητούσε επαναφορά του Σχεδίου Ανάν σε νέο δημοψήφισμα και επέμενε (μαζί με Ερντογάν και Νταβούτογλου) ως πρόσφατα ότι η Τουρκία έχει εγγυητικά δικαιώματα σ΄ όλη την Κύπρο, προφανώς και στην ΑΟΖ μας.  

Η άλλη περίπτωση είναι της κ. Πρ.  Αντωνιάδου, σημερινής αρμόδιας Υπουργού ενέργειας, που το 2004 στήριζε με απαράμιλλο πάθος τον ανανικό συνεταιρισμό χωρίς λέξη για τον ενεργειακό πλούτο. Μετά το δημοψήφισμα, σε έκδοση (2008 με χρηματοδότηση του PRIO) προτείνει συνεργασία με την Τουρκία στον ενεργειακό τομέα. Η ευκαιρία αιώνων που ο λαός διέσωσε και η σημερινή Κυβέρνηση συγκυριακά διαχειρίζεται δεν μπορεί να αφεθεί σε  εκείνους που βρέθηκαν στο λάθος μέρος της Ιστορίας το 2004 και έκτοτε ονειρεύονται «συνεργασία» χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η Τουρκία επιδιώκει να μας υποτάξει στο άρμα της σε βάθος χρόνου. Εκείνο όμως που αποτελεί ξεπεσμό είναι που στην εν λόγω έκδοση (την οποία διαβάζουν και ξένοι), αποκαλείται η Κυπριακή Δημοκρατία ως «το νότιο μέρος της Κύπρου» και τα «κρατικά» όργανα του κατοχικού καθεστώτος χωρίς καν εισαγωγικά τα οποία και ευχαριστούν για την συνεργασία. Για παράδειγμα, η Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας αποδίδεται στο νότο και ανάλογη υπηρεσία του κατοχικού καθεστώτος αποδίδεται ως Κρατική Υπηρεσία του βορρά. Αυτά από  Υπουργό της Κυπριακής Δημοκρατίας αρμόδια σε θέματα ενέργειας που εκ καθήκοντος οφείλει να προασπίζεται την κυριαρχία και τη νομιμότητα του κράτους.

Πρόσφατα, τουρκικά δημοσιεύματα που έφεραν την Ε/κ πλευρά να προτείνει συνεργασία στην Τουρκία σε θέματα ενέργειας χαρακτηρίστηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ανοησίες, πράγμα που ικανοποίησε κάθε καλόπιστο παρατηρητή. Άλλωστε, αρκετές φορές τα τουρκικά ΜΜΕ λειτουργούν κατ΄εντολήν στήνοντας παιγνίδια εναντίον μας. Ωστόσο, τα όσα γράφτηκαν στην Τουρκία και χαρακτηρίστηκαν ανοησίες δεν διαφέρουν επί της ουσίας από το «όνειρο» της κ. Πρ. Αντωνιάδου. Επομένως, αν θέλουμε ενότητα, η ευκαιρία αιώνων για αξιοποίηση του ενεργειακού μας πλούτου που ο λαός διέσωσε, απαιτεί ανάλογη υπεύθυνη διαχείριση. Το να αφήνεται στην περιορισμένη μειοψηφία της   πλατφόρμας του ΝΑΙ και να παραμερίζεται η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας που διαφωνεί, είναι άκρως επικίνδυνο για να «σαμποτάρει» ένα τέτοιο επίτευγμα. Αν όντως θέλουμε ενότητα.

Κώστας Μαυρίδης                           mavrides@ucy.ac.cy  

«Όνειρο» ή Εφιάλτης;

Η μελέτη «Η Επόμενη Μέρα…» χρηματοδοτήθηκε από το Νορβηγικό Ινστιτούτο PRIO με τρεις συγγραφείς, ανάμεσα τους η κ. Πρ. Αντωνιάδου. Στις σελ. 59-60 περιγράφονται τρεις ιδέες «που θα στήριζαν σε μεγάλο βαθμό την επαναπροσέγγιση και θα απέφεραν ουσιώδη οφέλη για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη». Ιδού οι τρεις ιδέες που συνθέτουν το «όνειρο» των συγγραφέων:   

Α. δημιουργία περιφερειακού κόμβου αποθήκευσης πετρελαίου που θα λειτουργεί σε σύνδεση με τον τουρκικό αγωγό Μπακού-Τζειχάν.

Β. κατασκευή σήραγγας ή γέφυρας μεταξύ Κύπρου-Τουρκίας για διευκόλυνση του τουρισμού  

Γ.  κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει μέσω Κύπρου την Αίγυπτο με την Τουρκία.

Τα πιο πάνω δεν είναι μυθιστόρημα, αλλά «όνειρο» που υπό κανονικές συνθήκες θα κρίναμε ανάξιο ανάλυσης. Που είναι λοιπόν το πρόβλημα;  

Η αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου προέκυψε επειδή ο λαός απέρριψε το σχέδιο Ανάν, ενάντια σε πολιτικούς εκβιασμούς και προτροπές πολιτικών όπως της Πρ. Αντωνιάδου. Μόνο που σήμερα είναι Υπουργός για θέματα ενέργειας και το «όνειρό» για την «Επόμενη Μέρα» γράφτηκε το 2008 (μετά το δημοψήφισμα).   

Η Ιστορία επαναλαμβάνεται, αλλά ποτέ δεν είναι ακριβώς ίδια ώστε κάποιοι δεν μαθαίνουν. Έχουμε μια Τουρκία που προσδοκούσαν να την κατευνάσουν με την παράδοση του Κούρδου ηγέτη Οτσιαλάν και αργότερα, με παροχή προοπτικής ένταξης στην Ε.Ε. και άνοιγμα κεφαλαίων. Σήμερα, οι παραβιάσεις -που φτάνουν μέχρι το Σούνιο- έχουν πολλαπλασιαστεί και οι παρεμβάσεις εντός της Κυπριακής ΑΟΖ εμφανείς και προκλητικές. Ποιος θυμάται πως πριν μερικά χρόνια, τα ίδια μυαλά ευαγγελίζονταν το «όνειρο» της πολιτικής του Ελσίνκι που θα χαλιναγωγούσε την Τουρκία; Ενώ όμως δεν προέκυψε αποτέλεσμα, κάποιοι βρίσκουν λόγους να «ονειρεύονται» ουτοπίες, για να μας προκαλούν εφιάλτες. Όποιος δεν έχει αντιληφθεί μέχρι τώρα ότι δίνουμε αγώνα επιβίωσης ενάντια στην Τουρκία, ότι η Τουρκία επιδιώκει να μας καθυποτάξει στο άρμα της, δεν πρόκειται να το μάθει πλέον. Ούτε υπάρχει επιχείρημα να πειστεί.  

Σήμερα, μια Τουρκία  που υποτίθεται επιδιώκει μηδενικά προβλήματα με τους γείτονές της έχει στην πραγματικότητα υποδαυλίσει προβλήματα με χώρες όπως τη Συρία, Ιράν, Ιράκ και  Ισραήλ. Εντός Τουρκίας, δίνει μάχη να καταπνίξει το κουρδικό κίνημα. Για τον ελληνισμό, καταπατά τη γη μας και είναι ήδη στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και σχεδιάζει την πλήρη υποταγή μας σε βάθος χρόνου. Το να διαχωρίζει κάποιος την πολιτική από την οικονομία ώστε να φαντάζεται «όνειρα» συνεργασίας με την Τουρκία είναι δικαίωμα του. Το να βρίσκεται όμως επικεφαλής στην διαμόρφωση πολιτικής για το θέμα είναι εφιάλτης. 

Πρόσφατα τουρκικά δημοσιεύματα με βάση δηλώσεις του κατοχικού ηγέτη Έρογλου, έφεραν την Ε/κ πλευρά να προτείνει συνεργασία στην Τουρκία στον τομέα της ενέργειας. Ωστόσο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ξεκάθαρος και τα περιέγραψε ως ανοησίες. Πράγμα που όντως ευχόμαστε αφού άλλωστε, αρκετές φορές τα τουρκικά ΜΜΕ λειτουργούν κατ΄εντολήν και παίζουν παιγνίδι εναντίον μας. Αλλά το «όνειρο» της κ. Αντωνιάδου στην «Επόμενη Μέρα»  είναι οι δικές της απόψεις και όχι κάποιος τουρκικός δάκτυλος. Και τέτοιο «όνειρο» αποτελεί εφιάλτη για την συντριπτική πλειοψηφία του λαού και του δημιουργεί εύλογες υποψίες για αλλοπρόσαλλη (το λιγότερο) κυβερνητική πολιτική. Η ευκαιρία αιώνων για αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου είναι επίτευγμα της απόφασης του λαού το 2004 στο δημοψήφισμα και δεν μπορεί να επαφίεται στα «όνειρα» οποιουδήποτε να την σαμποτάρει. Κάποτε διερωτώμαι αν μερικοί στην Κυβέρνηση με τις ενέργειές τους ανοίγουν τον δρόμο για την προεδρία στο Ν. Αναστασιάδη (με τα ανανικά του «όνειρα»)… Παρεμπιπτόντως, οι συγγραφείς της μελέτης αποκαλούν την Κυπριακή Δημοκρατία «το νότιο μέρος της Κύπρου» και αναφέρονται στα «κρατικά» όργανα του κατοχικού καθεστώτος χωρίς καν εισαγωγικά τα οποία και ευχαριστούν για την συνεργασία.

Κώστας Μαυρίδης                           mavrides@ucy.ac.cy   

Κυριαρχία ΑΟΖ και «Επιτροπή»

Στο θέμα των ερευνών για ενεργειακό πλούτο και τη σύζευξη με το Ισραήλ, η Κυβέρνηση λειτούργησε προς τη σωστή κατεύθυνση και έξω από παραδοσιακές ιδεολογικές αντιλήψεις. Γι αυτό και ο διορισμός της Πραξούλλας Αντωνιάδου (με τις γνωστές ακραίες και συντριπτικά απορριπτέες θέσεις της στο κυπριακό) στη θέση του αρμόδιου Υπουργού, λειτουργεί ως βαρίδι στην Κυβέρνηση και εύλογες υποψίες. Ωστόσο, με αφορμή τις έρευνες εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κύπρου, η πολιτική ηγεσία τονίζει την απαίτηση για σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ενδεικτικά, σε πρόσφατες δηλώσεις ενός κομματικού αρχηγού τονίζεται η κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας και η επιμονή στο «να γίνει σεβαστό το κυριαρχικό μας δικαίωμα», με την επισήμανση ότι, «η Τουρκία είναι μόνιμος παράγοντας έντασης αφού παραμένει κατοχική δύναμη στην Κύπρο». Πρόκειται για θέσεις χιλιοειπωμένες αλλά ορθότατες. Που είναι λοιπόν το πρόβλημα;

Η πολιτική ηγεσία προβάλλει το αυτονόητο: Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να  λειτουργήσει με βάση τα κυριαρχικά της δικαιώματα όπως κρίνει επειδή η κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας ορίζει και τα όρια της νομιμότητας. Άλλο αν δεν έχει τη δύναμη να παρεμποδίσει τις νέες τουρκικές παρεμβάσεις και την προ πολλού συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή. Στην προκειμένη περίπτωση, η κυριαρχία περιλαμβάνει το θαλάσσιο χώρο αρκετά μίλια νοτίως του εδάφους της Κύπρου με δικαιώματα που επικυρώθηκαν μετά τη ρύθμιση της ΑΟΖ με τις γειτονικές χώρες πριν μερικά χρόνια. Εφόσον λοιπόν απαιτείται σεβασμός στην κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας που αφορά την ΑΟΖ για θέματα οικονομικού συμφέροντος, το ίδιο και σε ποιο έντονο βαθμό έπρεπε να απαιτείται αναφορικά με την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας στο έδαφος της Κυπριακής επικράτειας. Αν η Τουρκία «έστηνε» μια πλατφόρμα άντλησης εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, αυτό θα χαρακτηριζόταν ως παράνομη ενέργεια ενάντια στην κρατική μας κυριαρχία. Αν η Τουρκία έστηνε  ένα «δικαστήριο» (όπως την «Επιτροπή» αποζημιώσεων) στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αυτό θα ήταν νόμιμο; 

Η μοναδική αιτιολόγηση που δυνατόν να προβληθεί για την «Επιτροπή» είναι πως η νομιμότητα της αναγνωρίστηκε από το ΕΔΑΔ. Για την ακρίβεια, το ΕΔΑΔ υπέδειξε ότι η «Επιτροπή» θα πρέπει στο παρόν στάδιο να δοκιμαστεί ως αποτελεσματικό ένδικο μέσο. Όμως, η ουσία είναι άλλη. Στα κατεχόμενα λειτουργεί μια «Επιτροπή» ως δικαστήριο που είτε στήθηκε άμεσα από την Τουρκία είτε μέσω του ψευδοκράτους, αυτό δεν της προσδίδει οποιαδήποτε νομιμότητα. Στήθηκε στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς τη δική της συγκατάθεση. Ακόμη και να δεχτούμε ότι το ΕΔΑΔ προσέδωσε νομιμότητα στην «Επιτροπή»,  πρέπει να εξηγηθεί γιατί υπερισχύει του Συντάγματος όπου ορίζεται η κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το κυριότερο, γιατί μια απόφαση του ΕΔΑΔ υπερισχύει (α) του (πρωτογενούς) δικαίου της Ε.Ε. που επικύρωσε την επικράτεια της Κύπρου (που περιλαμβάνει  τα κατεχόμενα εδάφη) και (β) του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) που έκρινε πως ΜΟΝΟ η νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας ισχύει στην επικράτεια της;

Χωρίς σαφείς απαντήσεις στα πιο πάνω, δεν μπορεί κανένας να θεωρεί την  «Επιτροπή» νόμιμη. Όμως, προκαλεί εντύπωση που πολιτικοί αλλά και αρμόδιοι φορείς του κράτους οι οποίοι έχουν ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να προασπίζονται την κυριαρχία του κράτους, δεν έκριναν ευθέως την «Επιτροπή» παράνομη. Και φτάσαμε στο σημείο που μια επέμβαση της Τουρκίας εντός της ΑΟΖ στην θάλασσα νοτίως της Κύπρου θεωρείται παράνομη επειδή αντίκειται στα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά η «Επιτροπή» της  Τουρκίας που λειτουργεί ως δικαστήριο (!) στο κατεχόμενο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας θεωρείται νόμιμη. Και αυτό μόνο και μόνο επειδή έτσι ερμηνεύεται πως έκρινε το ΕΔΑΔ και ότι αυτό υπερισχύει οποιασδήποτε άλλης έννομης τάξης χωρίς περιορισμούς.    

Το θέμα είναι ύψιστης σημασίας και απαιτεί σωστή πληροφόρηση. Επαναλαμβάνω, θα το βρούμε μπροστά μας. Και πρέπει να υπάρξει επανόρθωση τουλάχιστον ως προς το ότι, το ΔΕΚ (που δεσμεύει και τους 27 της Ε.Ε. μαζί και την Κύπρο) καθιστά την «Επιτροπή» ΠΑΡΑΝΟΜΗ.

Κώστας Μαυρίδης                           mavrides@ucy.ac.cy

Παραοικονομία με απλά λόγια και αριθμούς

Παραοικονομία θεωρείται το μέρος της οικονομίας (συναλλαγές) που υπάρχει αλλά δεν περιλαμβάνεται στα στοιχεία του κράτους π.χ. εισοδήματα που δεν δηλώνονται και επομένως δεν φορολογούνται. Τις προάλλες έγινε ζήτημα για το ακριβές ποσό των ανείσπραχτων φόρων, αλλά δεν έγινε οποιαδήποτε αναφορά σε παραοικονομία με αδήλωτες εισπράξεις και εισοδήματα. Αν λοιπόν υπάρχει παραοικονομία με εισοδήματα που δεν δηλώνονται, πόσο είναι το μέγεθος αυτής της φοροδιαφυγής και πως διορθώνεται;

Επιστημονικές μελέτες εκτιμούν ότι το μέγεθος της παραοικονομίας από το 1960 μέχρι πρόσφατα αυξήθηκε κατά 93% (σχεδόν διπλασιάστηκε) και το μέγεθος είναι γύρω στο 9% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Με απλά λόγια, μερικά δις ευρώ δεν δηλώνονται και ούτε φορολογούνται με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και πρόκειται για μεγάλο ποσό συγκρινόμενο με τα ανείσπραχτα του Φόρου Εισοδήματος που έγινε ο θόρυβος.

Σε σχέση με τη συμμόρφωση, τα πράγματα είναι απλά. Το πρώτο βήμα για πληρωμή της φορολογίας είναι όπως το πρώτο βήμα για σεβασμό του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Με δεδομένη την παραοικονομία και φοροδιαφυγή, δύο παράγοντες είναι καθοριστικοί: 

α) το ενδεχόμενο να καταγγελθεί ο παραβάτης και

β) η ποινή που θα του επιβληθεί εφόσον καταγγελθεί. 

Προφανώς, για δεκαετίες επικρατεί ένα σύστημα όπου επαγγελματικές ομάδες μπορούν να φοροδιαφεύγουν επειδή το ενδεχόμενο να εντοπιστούν είναι απομακρυσμένο και η ποινή στην περίπτωση που εντοπιστούν χαμηλή ώστε να «αξίζει» το ρίσκο. Ενώ θα έπρεπε να ισχύει το αντίθετο. Εξίσου απλό όμως είναι και το ερώτημα για το τι εμποδίζει για δεκαετίες την διαμόρφωση ενός νομοτεχνικού πλαισίου που να καταπολεμά αποτελεσματικά την παραοικονομία. Σε πρόσφατη έκθεση της η Ε.Ε. για το φορολογικό σύστημα της Κύπρου, διαπιστώνει μερικούς αριθμούς που έμμεσα δακτυλοδείχνουν το πρόβλημα. Η Κύπρος έχει το 2^ο ψηλότερο ποσοστό έμμεσων φόρων στην Ε.Ε. Από το σύνολο της φορολογίας, το 43.6%  είναι από έμμεσους φόρους (φόροι από τις συναλλαγές που είναι πιο δύσκολο να αποκρυφτούν). Η Φορολόγηση Εισοδημάτων Προσώπων είναι στο 3,9% ως ποσοστό του ΑΕΠ που μας κατατάσσει στην 23^η θέση. Η απόκρυψη προσωπικών εισοδημάτων είναι προφανώς μια εξήγηση για την παρατηρούμενη διάσταση.  

Η κοινή λογική προτάσσει ότι το πρώτο βήμα απαιτεί εποπτεία με σκοπό τη συμμόρφωση (ώστε δύσκολα να διαφεύγει κάποιος) και αποτρεπτικές ποινές (ώστε να τιμωρείται παραδειγματικά). Επειδή πιθανόν να προβληθεί το γνωστό, πως μια τέτοιου είδους πολιτική συμμόρφωσης απαιτεί «ένα φοροτεχνικό για κάθε επιχείρηση», που εξυπακούει τεράστιο κόστος, επισημαίνω το εξής που κάθε αρμόδιος παραδέχεται. Στο σύγχρονο κόσμο της τεχνολογίας, της τεχνογνωσίας και των βάσεων δεδομένων, τέτοια δικαιολογία προβάλλεται μάλλον για συγκάλυψη των παραβατών. Ομολογουμένως, στη σύγχρονη εποχή δεν πείθει και λειτουργεί για παρεμπόδιση αποτελεσματικής πολιτικής.

Από καθαρά πολιτικής άποψης, το πρώτο βήμα είναι απλό, αλλά δεν είναι εύκολο διότι απαιτεί σύγκρουση με περιχαρακωμένα συμφέρονται δεκαετιών. Συγκεκριμένα, σημαίνει βελτίωση του νομοτεχνικού πλαισίου σε θέματα φοροδιαφυγής (και φοροαποφυγής), πράγμα που προϋποθέτει πολιτική βούληση για τολμηρά βήματα και σύγκρουση με τους προνομιούχους δεκαετιών που είναι ομάδες πολιτικής πίεσης με διασυνδέσεις στην  εξουσία. Και δεν εννοώ μόνο την εκάστοτε Κυβέρνηση, όσο τις κρατικές θέσεις όπου λαμβάνονται αποφάσεις. Κάπου εκεί εμποδίζεται η λήψη ουσιαστικών μέτρων όσο καλές προθέσεις και να υπάρχουν από κάποιους. Και φυσικά, αυτός που εμποδίζει το πρώτο βήμα δεν είναι οι καθαρίστριες και οι κλητήρες αλλά ομάδες με πολιτική δύναμη και επηρεασμό στην εξουσία. 

Κώστας Μαυρίδης                                     mavrides@ucy.ac.cy

Η μέρα της αποκάλυψης

Για το δίδυμο Ντάουνερ-Πάσκο τεκμηριώσαμε αρκετές φορές ότι εξαρχής δρομολόγησαν διαδικασία στις συνομιλίες που εγκλώβιζε την Ε/κ σε φοβερά διλήμματα που θα της προκαλούσαν μόνο κόστος όποια και αν είναι η επιλογή. Δεν έχει φυσικά την ευθύνη η Ε/κ πλευρά για τον διορισμό του Ντάουνερ ως ειδικού συμβούλου του Γ.Γ. του ΟΗΕ, αλλά ο ρόλος του αποκαλύφθηκε πλήρως μέσα από τα γνωστά έγγραφα που έδειξαν συνωμοσίες εναντίον της Ε/κ πλευράς και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η εχθρική του στάση ορισμένες φορές (όπως αποκαλύψαμε βάσει αυθεντικών εγγράφων) έγινε σε συνεννόηση με τους Τούρκους π.χ. με τον Τούρκο μόνιμο αντιπρόσωπο στο Συμβούλιο Ασφαλείας, πράγμα που ο Ντάουνερ δεν σχολιάζει. Στην πορεία των διαπραγματεύσεων, η στάση του Ντάουνερ επιβεβαίωνε την αρχική επιδίωξη: υπερ-αισιοδοξία με «πρόοδο», «συμφωνία» σε πτυχές, «συγκλίσεις» σε κεφάλαια. Αυτά ήσαν στην πραγματικότητα όσα έδωσε η Ε/κ πλευρά χωρίς ένα βήμα στην ουσία του προβλήματος όπως τα κατοχικά στρατεύματα, έποικοι, επεμβατικά δικαιώματα Τουρκίας, δικαίωμα στις ιδιοκτησίες κ.ά. Η Ε/κ ηγεσία ακολουθούσε με τον Πρόεδρο σε παθητική σιωπή  και το Ν. Αναστασιάδη να θυμώνει -όχι εναντίον του Ντάουνερ- αλλά εναντίον εκείνων που αποκαλύπταμε τις συνωμοσίες επειδή δεν γινόταν με σωστό τρόπο!    

Στην πορεία των συνομιλιών, δόθηκαν επίσης αρκετές ευκαιρίες στην Ε/κ ηγεσία να προλάβει το επικείμενο πρόβλημα και να περιορίσει τις ζημιές. Καμιά ουσιαστική αντίδραση, όταν ο Ταλάτ κόμιζε τις προτάσεις της Τουρκίας και τις κατέθετε αυτούσιες στις διαπραγματεύσεις, που κατά τα άλλα ήταν … κυπριακής ιδιοκτησίας. Καμιά ουσιαστική αντίδραση, αλλά συμμετοχή στα στημένα πανηγύρια του Ντάουνερ στο οδόφραγμα του Λιμνίτη με τις πολύχρωμες κορδέλες και ανοχή στο κόκκινο χαλί στο Γ.Γ. του ΟΗΕ για να περάσει στο «προεδρικό» στα κατεχόμενα. Καμία ουσιαστική αντίδραση, όταν ο Έρογλου έθετε νέες απαιτήσεις και υπαναχωρούσε και όταν η Τουρκία προχώρησε κυριολεχτικά με επέμβαση με πολεμικά πλοία και αεροσκάφη εντός των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας απειλώντας κράτος μέλος του ΟΗΕ και της Ε.Ε. Δεν έχουμε ψευδαισθήσεις για τις δυνατότητές μας, αλλά δεν γίνεται απλά να συνομιλούμε διαμαρτυρόμενοι...

Η μέρα της αποκάλυψης πλησιάζει, οπόταν η Ε/κ πλευρά θα επωμιστεί μόνο κόστος. Περίπτωση για κέρδος και γώνιασμα της Τουρκίας όπως καταγραφόταν στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης δεν υπάρχει. Το ζητούμενο είναι πως το συσσωρευμένο κόστος της διαδικασίας θα μας φορτωθεί μέσα από τις εκθέσεις του Γ.Γ. του ΟΗΕ όπως Ντάουνερ-Πάσκο θα κρίνουν.

Το σκηνικό μυρίζει νέο 2004 με διαφορετικό λεκτικό (π.χ. η λέξη επιδιαιτησία δεν επιτρέπεται) και διαφορετικούς κομπάρσους (π.χ. ο Ντε Σόττο αντικαταστάθηκε με το  Ντάουνερ). Εκείνο που παραμένει ίδιο είναι η κεντρική επιδίωξη των σχεδιαστών για να εγκλωβιστεί η Ε/κ πλευρά ώστε να της αφαιρεθεί κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα που απέκτησε. Και η πραγματικότητα είναι πως ουσιαστικά πλεονεκτήματα που αποκτήσαμε (αξιοποίηση Ε.Ε. και δυνατότητα για φυσικό αέριο) θα εξαφανίζονταν με το Σχέδιο Ανάν και η όποια προοπτική υπάρχει είναι λόγω της απόρριψης του. Ο σχεδιασμός των Ντάουνερ-Πάσκο είναι μέσα από επανάληψη του 2004, η Κυπριακή Δημοκρατία είτε να αυτοδιαλυθεί είτε να αυτοπεριοριστεί  φοβισμένη από τις αντιδράσεις. Δυστυχώς, στην εξουσία επικρατεί η πολιτική αντίληψη που δεν υιοθέτησε την απόρριψη του σχεδίου Ανάν αλλά την διαχείριση του. Το χειρότερο, καραδοκούν να αναλάβουν εξουσία εκείνοι που επέμεναν με εκβιασμούς να μας φορτώσουν τις ανανικές αλυσίδες. Υπάρχουμε και το οφείλουμε στο λαό που έκρινε σωστά το 2004. Αυτό καλείται να πράξει και τώρα, ιδίως ενόψει προεδρικών. Πάντως, δεν ξέρουμε αν ποτέ μάθουμε σε τι οφείλεται η απέραντη σιωπή της εξουσίας και η εκκωφαντική «προστασία» που πρόσφερε η λεγόμενη αντιπολίτευση στο Ντάουνερ. Το βέβαιο είναι πως η μέρα της αποκάλυψης πλησιάζει.

Κώστας Μαυρίδης                                       mavrides@ucy.ac.cy

«Επιτροπή»: με ή χωρίς εισαγωγικά;

Ως γνωστό, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) ανήκει στο  Συμβούλιο της Ευρώπης (συμβαλλόμενη είναι και η Τουρκία) και εξετάζει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη βάση σχετικής Σύμβασης. Το ΕΔΑΔ δεν διαθέτει μηχανισμό εφαρμογής των αποφάσεών του, αλλά επαφίεται σε πολιτική πίεση. Χαρακτηριστική η  περίπτωση Τ. Λοϊζίδου, όπου εκδόθηκε απόφαση πριν περίπου 15 χρόνια και αργότερα η Τουρκία πλήρωσε ένα ποσό (περιελάμβανε αποζημίωση για απώλεια χρήσης) επειδή έκρινε ότι εξυπηρετούσε τις πολιτικές της επιδιώξεις. Έκτοτε η Τουρκία ΔΕΝ πλήρωσε οτιδήποτε όπως όφειλε, ούτε παρέδωσε την περιουσία στην ιδιοκτήτρια, όπως προνοούσε η απόφαση.

Πριν δύο σχεδόν χρόνια, το ΕΔΑΔ αποφάσισε (υπόθεση Δημόπουλος) να αναγνωρίσει στο ΠΑΡΟΝ ΣΤΑΔΙΟ την «Επιτροπή» αποζημιώσεων στα κατεχόμενα ως ένδικο μέσο της Τουρκίας. Τώρα (μετά από παρέλευση τόσου χρόνου και αφού κύλισε αρκετό νερό στο μύλο της «Επιτροπής»), Κυβέρνηση, Γενικός Εισαγγελέας, κόμματα και βουλευτές επέκριναν μεν την «Επιτροπή» για αναποτελεσματικότητα, χωρίς όμως να αμφισβητούν ευθέως τη νομιμότητά της. Και δεν είναι απλά θέμα χρήσης εισαγωγικών ή μη. Άλλο αναποτελεσματικότητα και άλλο παρανομία (έλλειψη νομιμότητας). Η διαφορά έχει τεράστιες νομικές και πολιτικές συνέπειες που προφανώς δεν έχει προβληματίσει επαρκώς. Απέναντι στο ΕΔΑΔ, το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) –όργανο της Ε.Ε. με μηχανισμό εκτέλεσης αποφάσεων και σκοπό την προστασία των πολιτών της Ε.Ε.- αποφάσισε ότι στο έδαφος της Κύπρου (περιλαμβανομένων και των κατεχομένων) ισχύει ΜΟΝΟ η νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οτιδήποτε άλλο είναι παράνομο. Συγκεκριμένα, το ΔΕΚ εκδικάζοντας βάσει του ΣΥΝΟΛΟΥ του Κοινοτικού Δικαίου (παραβιάσεις παντός είδους και όχι μόνο ανθρωπίνων δικαιωμάτων) αποφάσισε ότι η ανέγερση κατοικίας στα κατεχόμενα χωρίς την άδεια του Ε/κ ιδιοκτήτη συνιστά παραβίαση κρατικής/κοινοτικής νομοθεσίας που ούτε ο χρόνος από το 1974 επηρεάζει, ούτε αποκτά δικαιώματα ο σημερινός «χρήστης», ούτε αν η Τουρκία προβάλλει ένδικο μέσο (την «Επιτροπή»). Συνεπώς, έμμεσα αλλά ξεκάθαρα, το ΔΕΚ δεν επιτρέπει τη λειτουργία «Επιτροπής» (ως δικαστήριο της Τουρκίας!) στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς έγκριση του νόμιμου κράτους. Το γεγονός ότι η Τουρκία ασκεί έλεγχο στα κατεχόμενα (όπως διαπιστώθηκε τόσες φορές), δεν νομιμοποιεί τα όργανά της Τουρκίας, όπως η «Επιτροπή».  

Σήμερα, η Τουρκία παραμένει προσκολλημένη στην απόφαση του ΕΔΑΔ όπως την συμφέρει. Θα αναμενόταν πως εμείς θα μέναμε προσκολλημένοι στην απόφαση του ΔΕΚ που στην ουσία καθιστά ΠΑΡΑΝΟΜΟ κάθε όργανο της Τουρκίας (π.χ. την «Επιτροπή») που λειτουργεί χωρίς έγκριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε πολιτικό επίπεδο, αυτό παραγνωρίστηκε. Σε νομικό επίπεδο, αναμένουμε από όσους θεωρούν την «Επιτροπή» νόμιμη να το τεκμηριώσουν εξηγώντας γιατί το ΕΔΑΔ επικρατεί του ΔΕΚ. Αν όχι, ας επανορθώσουν προτού είναι αργά για να περισωθεί ό,τι σώζεται. Στην πραγματικότητα, υπάρχει κρατική/κοινοτική νομοθεσία που περιορίζει την εμβέλεια των αποφάσεων του ΕΔΑΔ υπό ορισμένες περιστάσεις. Όλα αυτά αγνοήθηκαν, μαζί και η απόφαση του ΔΕΚ με την οποία δεσμεύονται όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Δυστυχώς, το πρώτο κράτος της Ε.Ε. που παραγνώρισε το κοινοτικό δίκαιο που καθιστά παράνομη την «Επιτροπή» είναι η Κύπρος. Η κυπριακή ηγεσία υιοθέτησε την απόφαση του ΕΔΑΔ (και της Τουρκίας) και υποβίβασε ή παραγνώρισε την απόφαση του ΔΕΚ που καθιστά παράνομη την «Επιτροπή», αλλά ουδέποτε τεκμηριώθηκε γιατί πρέπει να υπακούσουμε στο ΕΔΑΔ και όχι στο ΔΕΚ. Γιατί πρέπει να αγνοήσουμε το ΔΕΚ που αναγνωρίζει τη νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας στο έδαφος της Κύπρου (περιλαμβανομένων και των κατεχομένων) και να υιοθετήσουμε ανεπιφύλακτα την άποψη του ΕΔΑΔ;

Παρεμπιπτόντως, εάν το θέλουν, Κυβέρνηση και κόμματα μπορούν να θεσπίσουν νομοθεσία, που θα καθιστά την «Επιτροπή» παράνομη και τις αποφάσεις της άκυρες. Εν πάσει όμως περιπτώσει, με βάση το σύνολο του κοινοτικού δικαίου που επιλαμβάνεται το ΔΕΚ ως όργανο της Ε.Ε. και δεσμεύει όλα τα κράτη-μέλη (και την Κυπριακή Κυβέρνηση), η «Επιτροπή» ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΗ. Γι αυτό και τα εισαγωγικά.

Κώστας Μαυρίδης                           mavrides@ucy.ac.cy