Υπάρχει ελπίδα ενάντια στο θηρίο

Την περασμένη βδομάδα γράφαμε πως το ζητούμενο είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο καταθετικό σύστημα, όχι χάριν των τραπεζιτών, αλλά με τρόπο που υπηρετείται το δημόσιο συμφέρον. Και αφού οι θεωρίες τους (ή πολιτικές δεσμεύσεις) την «μαύρη» Παρασκευή στο Eurogroup  αποδείχτηκαν στην πράξη καταστροφικές, υποβάλαμε σχέδιο διάσωσης στη βάση της  αυτοδιαχείρισης, της  ενδυνάμωσης της εμπιστοσύνης προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου και της αξιοποίησης του ενεργειακού πλούτου, είτε εντός είτε εκτός Ευρωζώνης.

Πάντως, εντός ή εκτός Τρόικας, η φτώχεια μας είναι βέβαιη. Με την Τρόικα μας κάνουν σήμερα φτωχούς και σε τρία χρόνια θα παραμένουμε φτωχοί αλλά και καταχρεωμένοι ως κράτος και κοινωνία. Ο δείκτης βιωσιμότητας (Δημόσιου Χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ) θα είναι χειρότερος σε τρία χρόνια με σημαντική συρρίκνωση του ΑΕΠ και δυσβάσταχτα χρέη.  Από την άλλη, εκτός Τρόικας γινόμαστε μόνοι μας φτωχοί από σήμερα, χωρίς σε τρία χρόνια να είμαστε καταχρεωμένοι και διατηρούμε βάσιμη προσδοκία από το φυσικό αέριο με όλα τα θετικά. Συνεπώς, ο δρόμος της Τρόικας δεν τερματίζει την αβεβαιότητα αλλά την διατηρεί στο τραπεζικό σύστημα και της παραμονής στο ευρώ και συνάμα είναι φριχτός επειδή σκοτώνει την ελπίδα για το μέλλον με το φυσικό αέριο υποθηκευμένο. 

Βεβαιότητα για μια αδύνατη οικονομία δεν υπάρχει. Ούτε δικαιούται μια αδύνατη οικονομία να μπλοφάρει, αλλά μεγάλοι παίκτες (π.χ. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα). Ωστόσο, τα αδύνατα κράτη/οικονομίες αναλαμβάνουν προϋπολογισμένα ρίσκα σε ρευστές καταστάσεις. Αδύνατες οικονομίες που μένουν πάντα στην παθητική «βεβαιότητα» που τους προκαθορίζουν άλλοι (ΕΚΤ, Γερμανία),  αναπόφευκτα καταλήγουν στη συντριβή με την ψευδαίσθηση ότι απέφυγαν το ρίσκο. Γι αυτό και δεν θα μάθουμε ποτέ αν η ΕΚΤ μπλόφαρε και ούτε θα μάθουμε αν η Κύπρος συνιστά συστημικό κίνδυνο στην Ευρωζώνη επειδή η Κύπρος επέλεξε την «βεβαιότητα» της Τρόικας (που θα μας συντρίψει). Και απέρριψε τον δρόμο εκτός Τρόικας (με επιδίωξη εντός Ευρωζώνης) μέσω ενός δραστικού κουρέματος εισοδημάτων, καταθέσεων και πλούτου για όλους. Συνεπώς, οι δύο δρόμοι λειτουργούν σε πλαίσιο αβεβαιότητας π.χ. για το ΑΕΠ, την μείωση μισθών, τον ενεργειακό πλούτο της Κύπρου, την απαιτούμενη ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα που γίνεται μοχλός πίεσης, τις σχέσεις με τη Ρωσία… Αλλά, υπάρχει σωστό και λάθος.    

Οι διαβεβαιώσεις των Κυβερνητικών αρμοδίων «για αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό σύστημα» (πρώτο Eurogroup) και «τερματισμό της αβεβαιότητας» (δεύτερο Eurogroup) είναι θεωρίες εκτός πραγματικότητας. Αυτή τη λογιστική αντίληψη υιοθέτησαν αρκετοί πολιτικοί, δημοσιογράφοι και δυστυχώς επιστήμονες, που τώρα διαγκωνίζονται στα ΜΜΕ για να συνυπολογιστούν με τους … δίκαιους. Ομολογουμένως, η περίπτωση της Κύπρου θα διδάσκεται στα πανεπιστήμια ως δείγμα λογιστικής αντίληψης που υιοθετήθηκε από ανίκανους με αποτέλεσμα να τινάξουν μιαν οικονομία. Παρεμπιπτόντως, η θεώρηση πως «η προπώληση φυσικού αερίου απαιτεί επιβεβαιωτική γεώτρηση» προβλήθηκε ως εντεκάτη εντολή.  Αλλά, όταν το σπίτι σου πάρει φωτιά, δεν θεωρητικολογείς αν το νερό είναι της αφαλάτωσης. Ορμάς να σώσεις τα παιδιά σου. Καθώς θεωρητικολογούσαν, εδώ και ένα χρόνο έστελλα εμπιστευτικά σημειώματα σε αρμόδιους εξηγώντας γιατί η προπώληση φυσικού αερίου υπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα (πέραν του οικονομικού). Επειδή η Τουρκία αμφισβητεί την ιδιοκτησία του φυσικού μας αερίου, η Κύπρος όφειλε να δημιουργήσει νομικά τετελεσμένα για να βρίσκεται μπροστά. Αυτά απαιτούν διορατικότητα και πίστη, που δεν υπήρχαν, παρά το αγοραστικό ενδιαφέρον. Ίδια περίπου και στην  περίπτωση της Λαϊκής όπου προειδοποιούσαμε (σχεδόν φωνάζαμε) για το έγκλημα τότε. Τώρα έχουμε κάμποση εκ των υστέρων «σοφία» με πρωταγωνιστές κάποιους που ζητούσαν να μας εξαφανίσουν από τις τηλεοράσεις (απειλώντας να διακόψουν τις διαφημίσεις) και σήμερα συντάσσονται με την λαϊκή οργή! Οι πολίτες δεν διανοούνται πόσο διείσδυσε το τραπεζικό θηρίο στο συγκρότημα εξουσίας και έστησε υπηρέτες και συνεργούς. Μόνο η λαική απαίτηση (και όχι οι επικοινωνιακές τεχνικές) μπορεί να αποκεφαλίσει το θηρίο για να υπάρχει ελπίδα και μέλλον.     

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                 mavrides@ucy.ac.cy

Σχεδιασμοί Διάσωσης της Κύπρου

Το ζητούμενο είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό/καταθετικό σύστημα, όχι χάριν του συστήματος ή των τραπεζιτών, αλλά με τρόπο που υπηρετείται το δημόσιο συμφέρον. Μόνο που, πέραν από αοριστίες, πρέπει να δώσουμε περιεχόμενο στο δημόσιο συμφέρον. Άλλωστε, οι «έξοχες» θεωρίες χωρίς πρακτική αξία δοκιμάστηκαν στην πράξη και  αποδείχτηκαν καταστροφικές.

Με βάση την παρούσα φάση (μετά και την «Μαύρη» Παρασκευή στο Eurogroup), υποβάλαμε τεχνοοικονομικό σχέδιο που βασίζεται σε τρεις παραμέτρους, την αυτοδιαχείριση, την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου και τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου, είτε εντός είτε εκτός Ευρωζώνης. Εδώ θα αναλύσουμε απλουστευμένα μόνο τις δύο επιλογές, με λύση εντός είτε εκτός Τρόικας. Και τα δύο λειτουργούν σε πλαίσιο αβεβαιότητας. Απόλυτη βεβαιότητα δεν υπάρχει σε καθοριστικής σημασίας ερωτήματα όποια είναι η επιλογή π.χ. στο βαθμό συρρίκνωσης του ΑΕΠ, τη δυστυχία, ανεργία κ.ά. Που σταματούν τα μέτρα λιτότητας; Πως διασφαλίζεται ο ενεργειακός πλούτος της Κύπρου; Η μη-προπώληση φυσικού αερίου διαβρώνει δικά μας δικαιώματα και αναπόφευκτα οδηγεί στην «αξιοποίησή» του από άλλους; Γίνεται μοχλός πίεσης πάνω μας; Πόση ρευστότητα θα δοθεί ώστε η εμπιστοσύνη προς το σύστημα να αποκατασταθεί; Πως επηρεάζονται οι σχέσεις με τον παραδοσιακό μας σύμμαχο, τη Ρωσία; Πως επηρεάζεται η παρουσία μας στην Ευρωζώνη (ευρώ);

Μια λύση εντός Τρόικας έχει αδυσώπητες αβεβαιότητες, λόγω της τεχνοοικονομικής υφής του προβλήματος και λόγω ευρύτερων παραγόντων γύρω από τα ενεργειακά συμφέροντα στην Αν. Μεσόγειο και το Κυπριακό που την καθιστούν αυτοκτονία. Αβεβαιότητες επικρατούν και με την επιλογή εκτός Τρόικας όπου καθένας μπορεί να αξιολογήσει ποια είναι καθοριστικά και ποια όχι. Ωστόσο, η επιλογή εκτός Τρόικας απαιτεί ΤΩΡΑ λήψη δραστικών μέτρων με μαζικό «κούρεμα» των εισοδημάτων της κοινωνίας που θα ξεκινά από τους μισθούς και θα φτάνει ως τις καταθέσεις με φορολογία. Τέτοιο μαζικo

«κούρεμα»  εξυπακούει σημαντική μείωση στο βιοτικό επίπεδο (με ό,τι αυτό συνεπάγεται) και γι αυτό απαιτείται ενδυνάμωση του κοινωνικού διχτύου για να ελαχιστοποιηθούν οι κοινωνικές επιπτώσεις και επίσης κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο  υπέρ των εργαζομένων και άλλα (π.χ. περιορισμοί στα επιτόκια). Τέτοιο σχέδιο διάσωσης επιτρέπει την προπώληση φυσικού αερίου και διασφαλίζει την εμπιστοσύνη στο καταθετικό σύστημα (με ρευστότητα) αλλά και τις βάσιμες προσδοκίες για γρήγορη ανάκαμψη με σοβαρό αντίτιμο στο σήμερα. Με τη λύση της Τρόικας παρατείνεται η αβεβαιότητα, οι τράπεζες θα αιμορραγούν με κίνδυνο να κλείνουν και ευρύτερα θα συσσωρεύεται σοβαρό και ανυπολόγιστο κόστος από τις απώλειες που θα επέρχονται και που τώρα φαίνονται αδιανόητες (μείωση στο ΑΕΠ, χρέος, φυσικό αέριο και Κυπριακό). Φυσικά, ένα τέτοιο κοινωνικό συμβόλαιο διάσωσης της Κύπρου θα προνοεί την αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα με δραστική μείωση ωφελημάτων και μισθών και άλλα, όπως στην Ισλανδία. 

Με την Κύπρο εντός Ε.Ε., ο σχεδιασμός επιτρέπει την αποκατάσταση των στρατηγικών μας ερεισμάτων (π.χ. Ελλάδα, Ρωσία, Ισραήλ κ.ά.) πριν είναι αργά. Στην Ιστορία, η ηγεσία ενός μικρού κράτους δεν μπλοφάρει αλλά υποχρεωτικά αναλαμβάνει υπολογισμένα ρίσκα με το εθνικό συμφέρον να υπερτερεί. Αλλά για να ρισκάρεις, πρέπει να πιστεύεις. Τα ιστορικά κατορθώματα έγιναν επειδή κάποιος αξιοποίησε μια ρευστή ιστορική φάση, όπως αυτή που σήμερα διαδραματίζεται στην Αν. Μεσόγειο. Η αναδιανομή ρόλων πρέπει να μας βρει στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Η επικέντρωση στη λογιστική αντίληψη με προσθέσεις αριθμών για να ικανοποιηθεί η Τρόικα είναι οικονομικό και ΙΣΤΟΡΙΚΟ λάθος. Η επιλογή πρέπει να ικανοποιεί εμάς και τις μελλοντικές γενιές. Μόνο που δεν υπάρχει απόλυτα βέβαιη συνταγή από το παρελθόν, όσο και αν η Ιστορία επαναλαμβάνεται, επειδή δεν είναι ίδια. Μπορούμε να επιλέξουμε τη δική μας διάσωση με βάση την επιστημονική και εμπειρική γνώση καθώς σήμερα γράφεται Ιστορία. Αυτά όμως, μόνο η λαϊκή απαίτηση μπορεί να τα διασφαλίσει. 

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                 mavrides@ucy.ac.cy

Καθώς προδιαγράφεται η μελλοντική Ιστορία

Όποια και νάναι  η κατάληξη στο μνημόνιο, η διαχείριση της Κύπρου από ορισμένους «πρωταγωνιστές» εντός Ε.Ε. φανέρωσε εσωτερικές αντιπαλότητες και απαιτήσεις που συνιστούσαν καταπάτηση βασικών επιστημονικών νόμων της οικονομίας της αγοράς (market economy) επί  της οποίας εδράζεται η Ε.Ε. Αντί λοιπόν για την ΕΛΑΧΙΣΤΗ αλληλεγγύη που η κοινή στέγη της Ευρωζώνης επιβάλλει, επικράτησαν εκβιασμοί που εκθεμελιώνουν τους «νόμους» λειτουργίας του σύγχρονου χρηματοοικονομικού συστήματος, όπως φανερώνει ξεκάθαρα το παράδειγμα πιο κάτω.

Είναι στη φύση των τραπεζικών ιδρυμάτων να αποδέχονται καταθέσεις (συνήθως διάρκειας μέχρι ένα χρόνο) και να δανείζουν στην πλειοψηφία τους τα ποσά αυτά. Συνεπώς, μια υγιής τράπεζα είναι εκτεθειμένη στην περίπτωση που οι καταθέτες απαιτούν μαζικά τις καταθέσεις τους, αφού στην πραγματικότητα, οι βραχυπρόθεσμες καταθέσεις έχουν μετατραπεί σε μακροπρόθεσμα δάνεια. Ταυτοχρόνως, μια τράπεζα στη σύγχρονη οικονομία διαθέτει περιορισμένο ποσό ρευστότητας (μετρητών) για να ικανοποιεί την αναμενόμενη (όχι μαζική) ζήτηση από καταθέτες. Ωστόσο, σε καιρούς αστάθειας, κάθε ψίθυρος και υποψία αρκούν για να ωθήσουν τους καταθέτες να αποσύρουν τα χρήματά τους επειδή ο φόβος απώλειας του κεφαλαίου υπερτερεί οποιουδήποτε άλλου κόστους π.χ. του κόστους σε «χαμένο» επιτόκιο. Έτσι, εύκολα  ένα φερέγγυο σύστημα καταθέσεων οδηγείται σε αστάθεια εάν η ζήτηση καταθέσεων ξεπεράσει τα διαθέσιμα όρια ρευστότητας.

Την αδυναμία (αποτυχία) της αγοράς να αντιμετωπίσει τον πιο πάνω συστημικό κίνδυνο, όπου οι αντιλήψεις και στρεβλώσεις δυναμιτίζουν ένα κατά τα άλλα φερέγγυο καταθετικό σύστημα, η επιστήμη επιδιώκει να το αντιμετωπίσει (ή περιορίσει) μέσω του δανειστή έσχατης προσφυγής («lender of last resort») και της κρατικής εγγύησης των καταθέσεων. Η Κεντρική Τράπεζα μιας χώρας -που γνωρίζει καλύτερα από άλλον- λειτουργεί ως δανειστής έσχατης προσφυγής για τις τράπεζες με πρόβλημα ρευστότητας. Αυτό το σημαντικό εργαλείο δεν περιλήφθηκε στην Ευρωζώνη και αφήνει «απροστάτευτη» την κυπριακή οικονομία και το καταθετικό της σύστημα, σε μια συγκυρία όπου οι δυνατότητες παρέμβασης του κράτους για προστασία των καταθέσεων είναι σοβαρά μειωμένη. Δεν παραγνωρίζονται οι ευθύνες εντός Κύπρου, αλλά η ρίζα του κακού υπήρξε η παγκόσμια οικονομική κρίση, που ωστόσο «αξιοποιήθηκε» για εκβιασμό (ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και κούρεμα καταθέσεων που δεν έγινε ξανά και δεν έχει την παραμικρή επιστημονική στήριξη) παρά για την ελάχιστη αλληλεγγύη λόγω και των αδυναμιών της Ευρωζώνης.

Τα πιο πάνω φέρουν στο προσκήνιο διλήμματα για το μέλλον του ελληνισμού ευρύτερα. Η Ε.Ε. προσέφερε πολιτική στήριξη προς την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα σε βαθμό όμως που περιορίζεται από τις εσωτερικές αντιπαλότητες και τις δυνατότητές της. Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια στρατηγική αντιπαλότητα στην Αν. Μεσόγειο με επίκεντρο την ενέργεια και δημιουργείται πρωτοφανής ρευστότητα στη σύγχρονη Ιστορία, οπόταν οι ρόλοι αναδιανέμονται. Και αυτό αφορά  Κύπρο και Ελλάδα.

Για τη Ρωσία, αποτελεί ζωτικής σημασίας ο έλεγχος της ροής και κατ΄επέκτασην της τιμής του φυσικού αέριου για να διατηρήσει δεσπόζουσα θέση διεθνώς (με το βαθμό εξάρτησης της Ευρώπης να μεγαλώνει). Ήδη, μέσω της κρατικής εταιρείας Gazprom προχώρησε σε στρατηγική κίνηση με το Ισραήλ αποκτώντας το αποκλειστικό δικαίωμα πώλησης φυσικού  αερίου για εξαγωγές από το μεγαλύτερο υπεράκτιο ενεργειακό πεδίο, το Ταμάρ. Παρεμπιπτόντως, το Ισραήλ προπώλησε χωρίς οποιαδήποτε αναφορά σε ξεπούλημα... «Το συμφέρον του Ισραήλ είναι πάνω απ΄όλα», δήλωσε δηκτικά ο πρωθυπουργός στο πρόσφατο ταξίδι του Πούτιν στο Ισραήλ. Παρόμοιες κινήσεις στρατηγικής σύζευξης (περιλαμβανομένης της αμυντικής) έγιναν και προς την Κύπρο. Στο υπό εξέλιξη πλαίσιο ρευστότητας, η Τουρκία οδηγείται σε δύο υποχρεωτικές επιλογές (όπως λέγεται στο στρατηγικό παίγνιο): είτε στρατιωτικής σύγκρουσης είτε παθητικής υποβάθμισης. Με τη σημασία τους να επαυξάνεται σε αντιπαραβολή με τις δικές μας επιλογές. Προφανώς, κρίνονται πολλά που θα καθορίσουν την Ιστορία για αιώνες και το μέλλον του ελληνισμού ευρύτερα. Και θα υπάρχει σωστή και λάθος επιλογή.   

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής     mavrides@ucy.ac.cy

Μνημόνιο και Δημόσιο Συμφέρον

Το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας (self-fulfilling prophecy) είναι καλά εμπεδωμένο στην επιστήμη της οικονομίας (και όχι μόνο). Οι αντιλήψεις που επικρατούν σήμερα για μια μελλοντική έκβαση/κατάσταση, διαμορφώνουν την ενδιάμεση συμπεριφορά, ώστε στο τέλος, να επαληθεύονται οι αντιλήψεις ανεξαρτήτως της πραγματικότητας. Έτσι, η επιβίωση μιας τράπεζας που σήμερα είναι φερέγγυα, εξαρτάται από τις αντιλήψεις των καταθετών. Η τράπεζα, όσο φερέγγυα και νάναι, δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε μαζική απόσυρση καταθέσεων. Εξάλλου, οι καταθέσεις εντός μιας τράπεζας είναι συνήθως διάρκειας μέχρι ένα χρόνο και σε μεγάλο ποσοστό παραχωρούνται από την τράπεζα υπό μορφήν χορηγήσεων, δανείων και άλλων πιστώσεων σε πελάτες. Έτσι ενεργεί μια υγιής τράπεζα που όμως είναι εκτεθειμένη σε τέτοιου είδους κίνδυνο.

Για αντιμετώπιση ενός κινδύνου τραπεζικής αποσταθεροποίησης με επίκεντρο τις καταθέσεις, υπάρχουν καθιερωμένα εργαλεία που όμως είναι ανύπαρκτα για την Κύπρο. Η Ευρωζώνη  δεν επιτρέπει στην Κεντρική Τράπεζα να λειτουργεί ως δανειστής έσχατης προσφυγής (lender of last resort) που τόσο χρειάζεται η Κύπρος. Αυτή την «απροστάτευτη» Κύπρο λόγω αδυναμίας της ίδιας της Ευρωζώνης, υπάρχουν εκείνοι (εταίροι και άλλοι), που απαιτούν εξωφρενικά πράγματα, μέχρι κούρεμα καταθέσεων (που δεν έγινε ξανά και δεν έχει την παραμικρή επιστημονική στήριξη). Γνωρίζουν όμως ότι η συντήρηση τέτοιας απειλής αρκεί για να λειτουργήσει το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Η απειλή «εκδιώκει» τις τραπεζικές καταθέσεις εκτός Κύπρου και συντρίβει την προοπτική ανάπτυξης. Δεν υπάρχει καν η απαιτούμενη αλληλεγγύη λόγω εσωτερικής αδυναμίας της Ευρωζώνης, αλλά ωμός εκβιασμός. Εάν αυτό είναι το μνημόνιο, ούτε βιώσιμο είναι, ούτε το τελευταίο. Ούτε θα αποκαθιστά την σταθερότητα και εμπιστοσύνη.  Αλλά, θα εγκλωβίσει μέχρι και τα έσοδα του φυσικού αερίου και το εθνικό πρόβλημα σε έναν κατήφορο δίχως τέλος εις βάρος της Κύπρου. Φυσικά, αυτοί οι σχεδιασμοί δεν αναγράφονται σε επίσημα έγγραφα που να δείχνουν τις πραγματικές επιδιώξεις.

Μπροστά σε αυτές τις φοβερές αντιξοότητες, πρέπει να επικρατήσει το δημόσιο συμφέρον. Ούτε το συμφέρον των τραπεζών, των επιχειρηματιών, των ημικρατικών  ή άλλης ομάδας εντός.  Ούτε των εκβιαστών μας. Η Κύπρος επιζητεί αξιοπιστία και σταθερότητα και μας προσφέρουν οικονομική και πολιτική συντριβή. Πρέπει πάση θυσία να μεθοδευτεί άλλο σχέδιο απέναντι στο μνημόνιο και που θα βασίζεται στην ευκαιρία αιώνων, το φυσικό αέριο. Η  άντληση ρωσικού δανείου με αντάλλαγμα ρωσική εμπλοκή σε θέματα ασφάλειας και άλλα που την ενδιαφέρουν πρέπει να επιδιωχθεί. Η Ρωσία επιθυμεί σοβαρή συμμετοχή στον ενεργειακό κόμβο (που η Κύπρος σχεδιάζει), ώστε να έχει ρόλο στην διαμόρφωση της προσφοράς και τιμής του φυσικού αερίου, με σκοπό να διατηρήσει την πλεονεκτική θέση που σήμερα κατέχει έναντι της Ευρώπης. Σε συνδυασμό με ρωσικό  δάνειο-γέφυρα,  η προπώληση φυσικού αερίου πρέπει να μελετηθεί επαρκώς. Άλλωστε, μια εναλλακτική επιλογή, πιθανόν να συνετίσει τους εκβιαστές.

Επικράτηση του δημόσιου συμφέροντος εξυπακούει πως προέχει η  κοινωνία, πέραν από ιδιωτικό ή πολιτικό συμφέρον οποιουδήποτε. Οι δυσβάσταχτες αντιξοότητες επιβάλλουν αξιολόγηση κάθε πρότασης (ή συνδυασμού τους) για έξοδο από την κρίση, αξιολογώντας τις  επικρατούσες συνθήκες και τις εκάστοτε επιλογές. Συγκεκριμένα, το δημόσιο συμφέρον απαιτεί σοβαρή μελέτη οποιασδήποτε εφικτής λύσης που δυνατόν να είναι καλύτερη από ένα μνημόνιο που ξεπουλά εθνικό πλούτο (π.χ. ημικρατικούς οργανισμούς σε τέτοιο αντίξοο περιβάλλον) και κυρίως θα υποθηκεύει στην φτώχεια το οικονομικό μέλλον γενεών με απροσδιόριστες επιπτώσεις στο εθνικό πρόβλημα. Δεν μπορεί μερικοί βολεμένοι με μεγάλα εισοδήματα να εμμένουν σε θεωρίες που φτωχοποιούν τους υπόλοιπους μέσω ιδιωτικοποιήσεων αλλά όχι τους ίδιους. Το μνημόνιο αξίζει εάν αυτό υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Ο Πρόεδρος πρέπει να ασκήσει στην πράξη την πυγμή του όπως προσδοκεί η κοινωνία και όπως περίφημα το έθεσε ο Καζαντζάκης στην Ασκητική του: " Η πιο ιερή στιγμή της θεωρίας είναι η  πράξη.»   

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής     mavrides@ucy.ac.cy

Ενώπιον της Ιστορίας: περιτύλιγμα και ουσία

Σε πρόσφατο άρθρο μου έγραφα: «Σε μερικές βδομάδες οι εκλογές θα έχουν τελειώσει. Μόνο που οι δυσβάσταχτες καταστάσεις επιβάλλουν αξιολόγηση κάθε πρότασης εξόδου από την κρίση με βάση το συμφέρον της Κύπρου στις επικρατούσες συνθήκες και με ορίζοντα τις επόμενες δεκαετίες και όχι με βάση τις σκοπιμότητες των εκλογών. Προς τούτο, καταφεύγουμε στο εργαλείο του ιστορικού ρεαλισμού  ώστε να φιλτράρονται όσα διαδραματίζονται  σήμερα με σκοπό να διαχωριστούν τα κάθε λογής πυροτεχνήματα που υπηρετούν σκοπιμότητες και ιδιοτέλειες και να μείνει η ουσία που θα καθορίσει την Ιστορία (με κεφαλαίο).»

Έχει πλέον καταστεί φανερό ότι για την Τουρκία και άλλους εκτός Κύπρου, η οικονομική κρίση είναι η ευκαιρία που περίμεναν –πιθανώς ορισμένοι και να προετοίμαζαν–  για να επιβάλουν μια κατάσταση που τους υπηρετεί, εις βάρος των δικαιωμάτων της Κύπρου. Πριν από καιρό,  αναφερθήκαμε στο «πακέτο δύο σε ένα», δηλαδή ένα «πακέτο» που επεξεργάζονται εκτός Κύπρου για να προωθηθεί επικοινωνιακά, με επιδίωξη να γίνει αποδεκτό από τους Ε/κ. Τέτοιο «πακέτο δύο σε ένα» θα εκμεταλλεύεται την «ευκαιρία» για να φαίνεται (!) ότι δίνει λύση στα δύο μεγάλα αδιέξοδα, της οικονομίας και του Κυπριακού, όχι λόγω περιεχομένου αλλά λόγω περιτυλίγματος. Οι παρασκηνιακές διεργασίες για το «πακέτο» προωθούνται πλέον στο προσκήνιο. Εμφανίστηκαν ήδη τα πρώτα … επιστημονικά συνέδρια και μελέτες από τους γνωστούς (που έχουν όνομα και διεύθυνση). Από το αγγλικό περιοδικό «Economist», στους «Financial Times» και από τον Ντάουνερ στο PRIO με τα «Μελλοντικά Σενάρια για το Θέμα των Κυπριακών Υδρογονανθράκων», κάθε λογής συνεργοί επανέρχονται στο προσκήνιο. Παρεμπιπτόντως, πέρασε απαρατήρητο εντός Κύπρου ότι ο Ντάουνερ διορίστηκε πρόσφατα στην διοίκηση μιας μεγάλης εταιρείας που δραστηριοποιείται στην ενέργεια και το φυσικό αέριο.

Είναι δεδομένο πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Απλά, δεν είναι ακριβώς ίδια κάθε φορά, ώστε  καθένας να αναλαμβάνει τον ρόλο που ιστορικά του ανήκει. Άλλοι του γρηγορούντα και άλλοι του ραθυμούντα. Για κάποιους, τα πιο πάνω ίσως αποτελούν ασυνάρτητες «λεπτομέρειες» και αθώες διεργασίες όπως και το 2004, που δημοσιογράφοι διαμαρτύρονταν έντονα επειδή η Αγγλία μάς παραχωρούσε μια έκταση γης 40 τ.χλμ. από τις αγγλικές βάσεις, αλλά εμείς το απορρίπταμε. Φυσικά, το αντάλλαγμα θα ήταν η θεμελίωση δικαιώματος αγγλικών χωρικών υδάτων και κατ΄επέκταση, δικαιώματος στην ρύθμιση της ΑΟΖ νοτίως της Κύπρου! Όπως άλλη «λεπτομέρεια» ήταν που, από όλες τις διεθνείς συμβάσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Τουρκία ξεχώρισε μία, εκείνην που αφορούσε την ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου-Αιγύπτου, την οποία δεν αποδεχόταν.

Σήμερα, ένας οργασμός διεργασιών βρίσκεται σε εξέλιξη που καθιστά τον εκβιασμό ολοένα πιο πιεστικό. Λόγω της οικονομικής δυσπραγίας, τα πολιτικά ναρκοπέδια δεν έχουν τέλος.  Και οι ευθύνες για το πώς φτάσαμε εδώ είναι ασήκωτες για όσους άφησαν το οικονομικό πρόβλημα να μετατραπεί σε πεδίο πολιτικού εκβιασμού εναντίον της Κύπρου. Και θυμήθηκαν το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, απειλές για κούρεμα καταθέσεων και δημόσιου χρέους και στο βάθος φυσικό αέριο και Κυπριακό. Ωστόσο, η πολιτική εμπειρία των τελευταίων χρόνων, αποτελεί μάθημα για όσους τώρα αναλαμβάνουν την διαχείριση. Και θα διαφανεί σύντομα, κατά πόσον σημασία έχει το περιτύλιγμα ή το περιεχόμενο.

Ο ενεργειακός πλούτος θα παραμείνει η βάση για οικονομική ανάπτυξη αλλά και για να αλλάξει το ανισοζύγιο αντιπαλότητας στην Αν. Μεσόγειο. Υπάρχει μια μοναδική σύγκλιση συμφερόντων με ΗΠΑ, Ρωσσία, Ε.Ε., Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρο (μαζί προφανώς Αίγυπτος και Λίβανος), ενώ ταυτοχρόνως, υπάρχει και το ανάποδο, μια πρωτοφανής διεργασία για ματαίωση αυτής της ιστορικής ευκαιρίας. Εδώ προσδιορίζεται η ουσία από το περιτύλιγμα. Η νέα Κυβέρνηση θα κριθεί στην πράξη κατά πόσον θα κινηθεί ώστε να επιβεβαιώσει τις προσδοκίες της κοινωνίας και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Ιστορίας. 

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής     mavrides@ucy.ac.cy