Καθώς προδιαγράφεται η μελλοντική Ιστορία

Όποια και νάναι  η κατάληξη στο μνημόνιο, η διαχείριση της Κύπρου από ορισμένους «πρωταγωνιστές» εντός Ε.Ε. φανέρωσε εσωτερικές αντιπαλότητες και απαιτήσεις που συνιστούσαν καταπάτηση βασικών επιστημονικών νόμων της οικονομίας της αγοράς (market economy) επί  της οποίας εδράζεται η Ε.Ε. Αντί λοιπόν για την ΕΛΑΧΙΣΤΗ αλληλεγγύη που η κοινή στέγη της Ευρωζώνης επιβάλλει, επικράτησαν εκβιασμοί που εκθεμελιώνουν τους «νόμους» λειτουργίας του σύγχρονου χρηματοοικονομικού συστήματος, όπως φανερώνει ξεκάθαρα το παράδειγμα πιο κάτω.

Είναι στη φύση των τραπεζικών ιδρυμάτων να αποδέχονται καταθέσεις (συνήθως διάρκειας μέχρι ένα χρόνο) και να δανείζουν στην πλειοψηφία τους τα ποσά αυτά. Συνεπώς, μια υγιής τράπεζα είναι εκτεθειμένη στην περίπτωση που οι καταθέτες απαιτούν μαζικά τις καταθέσεις τους, αφού στην πραγματικότητα, οι βραχυπρόθεσμες καταθέσεις έχουν μετατραπεί σε μακροπρόθεσμα δάνεια. Ταυτοχρόνως, μια τράπεζα στη σύγχρονη οικονομία διαθέτει περιορισμένο ποσό ρευστότητας (μετρητών) για να ικανοποιεί την αναμενόμενη (όχι μαζική) ζήτηση από καταθέτες. Ωστόσο, σε καιρούς αστάθειας, κάθε ψίθυρος και υποψία αρκούν για να ωθήσουν τους καταθέτες να αποσύρουν τα χρήματά τους επειδή ο φόβος απώλειας του κεφαλαίου υπερτερεί οποιουδήποτε άλλου κόστους π.χ. του κόστους σε «χαμένο» επιτόκιο. Έτσι, εύκολα  ένα φερέγγυο σύστημα καταθέσεων οδηγείται σε αστάθεια εάν η ζήτηση καταθέσεων ξεπεράσει τα διαθέσιμα όρια ρευστότητας.

Την αδυναμία (αποτυχία) της αγοράς να αντιμετωπίσει τον πιο πάνω συστημικό κίνδυνο, όπου οι αντιλήψεις και στρεβλώσεις δυναμιτίζουν ένα κατά τα άλλα φερέγγυο καταθετικό σύστημα, η επιστήμη επιδιώκει να το αντιμετωπίσει (ή περιορίσει) μέσω του δανειστή έσχατης προσφυγής («lender of last resort») και της κρατικής εγγύησης των καταθέσεων. Η Κεντρική Τράπεζα μιας χώρας -που γνωρίζει καλύτερα από άλλον- λειτουργεί ως δανειστής έσχατης προσφυγής για τις τράπεζες με πρόβλημα ρευστότητας. Αυτό το σημαντικό εργαλείο δεν περιλήφθηκε στην Ευρωζώνη και αφήνει «απροστάτευτη» την κυπριακή οικονομία και το καταθετικό της σύστημα, σε μια συγκυρία όπου οι δυνατότητες παρέμβασης του κράτους για προστασία των καταθέσεων είναι σοβαρά μειωμένη. Δεν παραγνωρίζονται οι ευθύνες εντός Κύπρου, αλλά η ρίζα του κακού υπήρξε η παγκόσμια οικονομική κρίση, που ωστόσο «αξιοποιήθηκε» για εκβιασμό (ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και κούρεμα καταθέσεων που δεν έγινε ξανά και δεν έχει την παραμικρή επιστημονική στήριξη) παρά για την ελάχιστη αλληλεγγύη λόγω και των αδυναμιών της Ευρωζώνης.

Τα πιο πάνω φέρουν στο προσκήνιο διλήμματα για το μέλλον του ελληνισμού ευρύτερα. Η Ε.Ε. προσέφερε πολιτική στήριξη προς την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα σε βαθμό όμως που περιορίζεται από τις εσωτερικές αντιπαλότητες και τις δυνατότητές της. Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια στρατηγική αντιπαλότητα στην Αν. Μεσόγειο με επίκεντρο την ενέργεια και δημιουργείται πρωτοφανής ρευστότητα στη σύγχρονη Ιστορία, οπόταν οι ρόλοι αναδιανέμονται. Και αυτό αφορά  Κύπρο και Ελλάδα.

Για τη Ρωσία, αποτελεί ζωτικής σημασίας ο έλεγχος της ροής και κατ΄επέκτασην της τιμής του φυσικού αέριου για να διατηρήσει δεσπόζουσα θέση διεθνώς (με το βαθμό εξάρτησης της Ευρώπης να μεγαλώνει). Ήδη, μέσω της κρατικής εταιρείας Gazprom προχώρησε σε στρατηγική κίνηση με το Ισραήλ αποκτώντας το αποκλειστικό δικαίωμα πώλησης φυσικού  αερίου για εξαγωγές από το μεγαλύτερο υπεράκτιο ενεργειακό πεδίο, το Ταμάρ. Παρεμπιπτόντως, το Ισραήλ προπώλησε χωρίς οποιαδήποτε αναφορά σε ξεπούλημα... «Το συμφέρον του Ισραήλ είναι πάνω απ΄όλα», δήλωσε δηκτικά ο πρωθυπουργός στο πρόσφατο ταξίδι του Πούτιν στο Ισραήλ. Παρόμοιες κινήσεις στρατηγικής σύζευξης (περιλαμβανομένης της αμυντικής) έγιναν και προς την Κύπρο. Στο υπό εξέλιξη πλαίσιο ρευστότητας, η Τουρκία οδηγείται σε δύο υποχρεωτικές επιλογές (όπως λέγεται στο στρατηγικό παίγνιο): είτε στρατιωτικής σύγκρουσης είτε παθητικής υποβάθμισης. Με τη σημασία τους να επαυξάνεται σε αντιπαραβολή με τις δικές μας επιλογές. Προφανώς, κρίνονται πολλά που θα καθορίσουν την Ιστορία για αιώνες και το μέλλον του ελληνισμού ευρύτερα. Και θα υπάρχει σωστή και λάθος επιλογή.   

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής     mavrides@ucy.ac.cy