Μνημόνιο και εμπειρική γνώση

Καθώς βρισκόμαστε ενώπιον καθοριστικών αποφάσεων για την οικονομία που θα διαμορφώσουν το μέλλον γενεών, σε διάφορες συζητήσεις επικρατεί ως κριτήριο η ιδεολογία και ο δογματισμός. Όταν αυτό προέρχεται από πολιτικό, είναι πιο ευδιάκριτο π.χ. εύκολα φαίνεται η αδυναμία της παραδοσιακής αριστεράς να αντιληφθεί σε επιστημονική βάση την παγκοσμιοποίηση όπου το κεφάλαιο κυριαρχεί, ενώ (θεωρητικά) θα έπρεπε να είχε προ πολλού … συντριβεί. Δυσκολότερο όμως είναι να αποκαλυφθεί μια ιδεολογική (θεωρητική) προσέγγιση που προέρχεται από κάποιον που ανήκει μεν επαγγελματικά στον επιστημονικό χώρο, αλλά προβάλλει θεωρητικές/ιδεολογικές απόψεις. Αυτό ευδοκιμεί ιδιαίτερα στον ιδεολογικό αντίποδα του ΑΚΕΛ. Πάντως, η ανάγκη  να «περιβληθεί» μια άποψη για την οικονομία ως επιστημονική είναι φανερή αφού ο μανδύας της επιστήμης πουλά!

Για να αποφύγουμε τέτοιες αυθαιρεσίες, θα επικεντρωθούμε στην εμπειρία. Αντί για ιδεολογίες ή θεωρίες, αντλούμε μαθήματα από παρόμοιες περιπτώσεις ώστε με εμπειρική γνώση να διαχειριστούμε το μέλλον. Τα πιο κάτω εμπειρικά  μαθήματα βασίζονται σε δεδομένα του ΔΝΤ από σχετικό άρθρο στο αμερικανικό περιοδικό «The Atlantic»  (3 Δεκ 2012) με τίτλο “The Biggest Bank Bailouts in History (#2 Is Happening Right Now)” βάσει της εμπειρίας 10 άλλων περιπτώσεων χωρών με διάσωση του τραπεζικού τους συστήματος.

Πρώτον, με βάση συγκρίσιμα μεγέθη, η κυπριακή εμπειρία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη τραπεζική τρύπα που έγινε στη σύγχρονη οικονομία και το μέγεθος της ανεβαίνει στο 56% της οικονομίας (πακέτο διάσωσης τραπεζών ως ποσοστό του κυπριακού ΑΕΠ).  Ωστόσο, επισημαίνουμε πως εάν επικρατήσει το χειρότερο σενάριο (€10.3 δις), θα πρόκειται για τη μεγαλύτερη που έγινε ποτέ. Στην Κύπρο όμως επικρατεί η πολιτική άποψη (υποστηριζόμενη και από μερίδα της επιστημονικής κοινότητας) πως η τεράστια τραπεζική τρύπα δεν είναι το κύριο πρόβλημα, αλλά ο κρατικός τομέας. Αυτή η πολιτική αναφερόταν με το στανιό στις καταστροφικές ευθύνες των τραπεζών, πάντα αφηρημένα και αόριστα. Και ας μην θεωρηθούν τα πιο πάνω, κάλυψη για τις σοβαρές κυβερνητικές ευθύνες.

Δεύτερον, από την εμπειρία των 10 περιπτώσεων διάσωσης τραπεζικού συστήματος, καταγράφεται ότι όσο πιο μεγάλη η τρύπα, τόσο πιο μεγάλο το ξεφούσκωμα που ακολουθεί. Στην πραγματικότητα, σημαίνει πως επέρχεται οικονομική συρρίκνωση με πρωτοφανή δυστυχία.

Τρίτον, η απαίτηση των δανειστών (π.χ. του ΔΝΤ) για συντριβή των δημοσιονομικών προβλημάτων σε χρόνο ρεκόρ (θεραπεία σοκ) χωρίς ταυτόχρονα πρόσβαση σε «φτηνό» χρήμα στην αγορά (επεκτατική νομισματική πολιτική) είναι συνταγή ενάντια στην ανάπτυξη που υποτίθεται (θεωρητικά ή ιδεολογικά) προσβλέπουν οι υποστηριχτές αυτής της πολιτικής.

Συνοπτικά, το μάθημα για την Κύπρο είναι πως, υπό τις περιστάσεις το μνημόνιο είναι αναπόφευκτο και έχει νόημα εφόσον διασφαλιστεί η ανάπτυξη στην πράξη μέσω του φυσικού αερίου το συντομότερο. Διαφορετικά, η συρρίκνωση της οικονομίας (ΑΕΠ) θα οδηγεί εκτός ελέγχου τους βασικούς δείκτες εν μέσω μιας πρωτοφανούς δυστυχίας αλλεπάλληλων μνημονίων. Διέξοδο προσφέρει το φυσικό αέριο, η ευκαιρία αιώνων που διασώθηκε το 2004, αφού χωρίς ανάπτυξη, είμαστε καταχρεωμένοι και χαμένοι. Συνεπώς, αποδοχή του μνημονίου προϋποθέτει απαραιτήτως 100% διασφάλιση του φυσικού αερίου. Χωρίς σαφή θέση στο φυσικό αέριο, οποιοσδήποτε (πολιτικός ή μη) οφείλει να τεκμηριώσει πως είναι βιώσιμο το χρέος.

Έχουμε ευκαιρία -μετά από αιώνες- για νέα εποχή που πηγάζει από το φυσικό αέριο και τον ενεργειακό πλούτο της Κύπρου ευρύτερα. Εάν οι ως τώρα συνομωσίες για υφαρπαγή του απέτυχαν, πόσο πιο συγκαλυμμένα πρέπει να επιχειρηθεί και παρουσιαστεί σήμερα;

Η πρωτοφανής δυσπραγία με το αδιέξοδο στο κυπριακό, δημιουργούν «ευκαιρία»  να παρουσιαστεί ένα πακέτο που θα συνδυάζει δήθεν τη δυνατότητα εξόρυξης φυσικού αερίου με ταυτόχρονη «λύση» στο κυπριακό. Θα πρόκειται για (φαινομενικά) ελκυστικό πακέτο σε μια καταχρεωμένη κοινωνία που θα βιώνει τρομακτική συρρίκνωση εισοδημάτων και πρωτόγνωρη απόγνωση. Προ τούτο, το ΤΕΛΙΚΟ κείμενο της δανειακής σύμβασης είναι καθοριστικό κριτήριο. Γι΄ αυτό θα επανέλθουμε.

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής      mavrides@ucy.ac.cy