Ο πραγματικός πλούτος και η Κύπρος

Οι εκτιμήσεις για το ΣΥΝΟΛΟ των δανειακών αναγκών της Κύπρου στα επόμενα χρόνια  υπερβαίνουν τα €30 δις στα οποία περιλαμβάνονται η χρηματοδότηση του τραπεζικού συστήματος (επανακεφαλαιοποίηση τραπεζών, αποπληρωμή ELA, Συνεργατισμού) και του κράτους (τρέχουσες ανάγκες και αναχρηματοδότηση). Ωστόσο, στο προσκήνιο πλεονάζει η εκ των υστέρων «σοφία» πολλών, μεταξύ τους μερικών που στην κρίσιμη ώρα των αποφάσεων συντάσσονταν με τους «ένοχους», ενώ τώρα διαγκωνίζονται να εμφανιστούν με τους «δίκαιους». Γι αυτό και θα στρέψουμε τον προβληματισμό σε κάτι ευρύτερο.

Θα αποφύγουμε τη λογιστική προσέγγιση με προσθέσεις και αφαιρέσεις για το κατά πόσον η κυπριακή οικονομία μπορεί να «σηκώσει» το ποσό ή θα την καταπλακώσει μαζί με τον καθένα μας. Επειδή καθένας με βάση υποθέσεις καταλήγει σε εκτιμήσεις και συμπεράσματα, θα αποφύγουμε όσο γίνεται τέτοιου είδους λογιστικές προσεγγίσεις, που άλλωστε  κρίθηκαν στην πράξη τις τελευταίες βδομάδες. Ο ίδιος αρμόδιος στο πρώτο Eurogroup διαβεβαίωνε «για αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό σύστημα» και στο δεύτερο Eurogroup, πολύ πιο σίγουρος, αναφερόταν σε «τερματισμό της αβεβαιότητας». Αυτού του είδους η προσέγγιση κρίθηκε και πλέον αποτελεί μελέτη περιπτώσεως (case study) για τα πανεπιστήμια ως δείγμα ανικανότητας για αποφυγή.

Προσεγγίζοντας διαφορετικά με σκοπό τον προβληματισμό, παραθέτουμε ότι πλουτοπαραγωγικοί πόροι είναι όσα στην οικονομία παράγουν πλούτο και έχουν οικονομική/ πραγματική αξία π.χ. οι επενδυμένοι πόροι σε παραγωγικές λειτουργίες της οικονομίας (διοίκηση, εργαζόμενοι, κεφάλαιο, εξοπλισμός κ.ά.). Αυτά αυξάνουν τον πλούτο και κατ΄επέκτασην την ευημερία και συνυπολογίζονται στον πραγματικό πλούτο. Άλλες «τεχνητές» διαδικασίες δημιουργίας πλούτου, παράγουν  φούσκες που νομοτελειακά καταλήγουν σε κατάρρευση, αλλά στο μεσοδιάστημα προκύπτει αναδιανομή πλούτου. Αναδιανομή και όχι παραγωγή νέου πλούτου!   

 Στο σύγχρονο διεθνές νομισματικό σύστημα λειτουργεί το fiat νόμισμα (π.χ. ευρώ, δολάριο) όπου ένα χαρτονόμισμα έχει χρηματική (ονομαστική) αξία που αναγράφεται πάνω στο χαρτονόμισμα αλλά χωρίς αντίκρισμα π.χ. ο κάτοχος χαρτονομίσματος 100 ευρώ, το ανταλλάζει με πλούτο/αγαθά (real wealth) αξίας 100 ευρώ. Η αποδοχή του νομίσματος στις συναλλαγές επιβάλλεται από τη νομοθεσία και λειτουργεί υποχρεωτικά στον οικονομικό του χώρο. Επομένως, το ευρώ εντός της Ευρωζώνης των 17 κρατών-μελών της Ε.Ε. αποτελεί μέσο συναλλαγής για απόκτηση πλούτου. Εντός Ευρωζώνης όμως, μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκδίδει ευρώ, χωρίς να παράγει ανάλογο πραγματικό πλούτο (ή να δεσμεύει κάποιο αντίκρισμα αγαθού). Απλά μπορεί να εκδίδει, πράγμα που δυνατόν να αυξάνει τον πληθωρισμό ιδίως όταν η οικονομία λειτουργεί σε συνθήκες πλήρους αξιοποίησης των πόρων της (π.χ. πλήρους απασχόλησης). Αλλά, τυχόν αύξηση στον πληθωρισμό πρέπει να σταθμίζεται στις εκάστοτε συνθήκες χωρίς να αποτελεί αυτοσκοπό. Η έκδοση νέου χρήματος καταλήγει σε πληθωρισμό (διάβρωση της αγοραστικής αξίας του χρήματος) όταν δεν υπάρχει ανάλογη αύξηση του πραγματικού πλούτου. Αυτό όμως δεν ισχύει σήμερα όπου υπάρχει πρωτοφανές  αναξιοποίητο και αδρανές οικονομικό δυναμικό (εργατικό δυναμικό, τεχνογνωσία, κ.ά.).

Εφόσον η Κύπρος δεν εκδίδει ευρώ, η αποπληρωμή του δανείου απαιτεί απόκτηση χρήματος (ευρώ) μέσω παραγωγής πλούτου (π.χ. εξαγωγές, τουρισμός, εισροή κεφαλαίων). Σε συνθήκες οικονομικής συρρίκνωσης, φυγής κεφαλαίων και άλλα, ο υφιστάμενος πλούτος (ΑΕΠ) μειώνεται και  υποχρεωτικά απαιτείται πρόσθετος πραγματικός πλούτος για αποπληρωμή των δανείων. Με βάση τις υφιστάμενες δυνατότητες, ούτε με το πιο αισιόδοξο σενάριο δεν παράγεται τόσος πλούτος που να καθιστά εφικτή την αποπληρωμή. Ο μοναδικός πραγματικός πλούτος που δυνατόν να αποπληρώσει τόσο χρέος είναι το φυσικό αέριο. Δηλαδή, ο χρηματικός «πλούτος» που μας δάνεισε η Τρόικα θα αποπληρώνεται με τον πραγματικό μας πλούτο. Αν ποτέ τα καταφέρουμε…            

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής      mavrides@ucy.ac.cy

Υ.Γ. Αληθεύει ότι απαγορεύτηκε στους φοροθέτες να εξετάζουν την κατάσταση καθενός που έβγαλε ποσά εκτός Κύπρου και τα οποία δεν δικαιολογούνται με βάση τα δηλωμένα εισοδήματα; Αληθεύει, πως κάθε φοροθέτης περιορίστηκε ΜΟΝΟ σε προκαθορισμένο αριθμό προσώπων; Είναι αυτό διαφάνεια και θέληση για τιμωρία;