Φυσικό αέριο και συνομωσίες

Πρόσφατα, έκλεισαν 9 χρόνια από το δημοψήφισμα του 2004 και την αποκάλυψη της Αγγλο-Τουρκικής συνομωσίας για τον ενεργειακό πλούτο. Λόγω καταιγισμού αναλύσεων με έντονη αντιπαράθεση και δεδομένης της εμπιστοσύνης προς συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα, αρκετοί αντιλήφθηκαν το μέγεθος της δολοπλοκίας αργότερα. Σήμερα, ευτυχώς, ο ενεργειακός πλούτος δεν θεωρείται «αέρας κουπανιστός» όπως διάφοροι ειρωνεύονταν το 2004 αλλά και μετά (π.χ. ανάλυση στον «Πολίτη» 28 Μαΐου 2006 περιέγραφε τα πιο πάνω ως μύθο).

Η Ιστορία επαναλαμβάνεται μεν, αλλά δεν είναι ποτέ ακριβώς ίδια αφού τα προσωπεία και τα επικοινωνιακά επιχειρήματα προσαρμόζονται, ενώ τα συμφέροντα παραμένουν αναλλοίωτα. Σήμερα, το φυσικό αέριο κυριαρχεί στους σχεδιασμούς για το μέλλον (οικονομία και Κυπριακό), ενώ επανεμφανίζονται με ίδιο ή νέο όνομα, όσοι χάθηκαν για χρόνια (PRIO, ΟΠΕΚ, Cyprus2015 κ.ά.). 

Για τους ρεαλιστές, το Πρωτόκολλο για τις Αγγλικές Βάσεις (σ. 64-65) στο Σχ. Ανάν αποκαλύπτει την αγγλική δολοπλοκία. Συνοπτικά, το καθεστώς των βάσεων αναβαθμιζόταν για να αποκτήσει δικαίωμα στην κυπριακή ΑΟΖ. Το ζητούμενο για τον εμπειρογνώμονα που θα διόριζε η Αγγλία δεν ήταν η επέκταση των θαλάσσιων υδάτων των βάσεων χωρίς την ελάχιστη νομιμότητα, που άλλωστε, θα καθιστούσε τη συνομωσία φανερή. Πρώτιστο ζητούμενο ήταν να θεμελιωθεί νομική βάση για πρόταξη δικαιώματος στην ΑΟΖ  μέσω εγκαθίδρυσης  καθεστώτος κρατικών χωρικών υδάτων. Αυτό θα "νομιμοποιούσε» την πρόταξη δικαιώματος στην  παρακείμενη Κυπριακή ΑΟΖ  ώστε κάθε μελλοντική ρύθμιση της ΑΟΖ να περιλαμβάνει το "ιδιότυπο αγγλικό καθεστώς.  Το συγκριτικά μικρό μέγεθος αγγλικών χωρικών υδάτων στην ακτογραμμή  θα αποζημιωνόταν στη βάση διεθνώς παραδεκτών αρχών που προνοούν ότι το μέρος (η Αγγλία στην περίπτωση) «αποζημιώνεται» στην ΑΟΖ με «δικαιότερο τρόπο» παρά με αναλογική ρύθμιση. Για τη σημασία μιας μόνο λέξης παραθέτουμε ότι στις συμφωνίες του 1960, ο θαλάσσιος χώρος πρόσβασης προς τις αγγλικές βάσεις περιοριζόταν ΜΟΝΟ για στρατιωτικούς σκοπούς. Στο Σχ. Ανάν, έγινε για «οποιοδήποτε σκοπό»… και σκοπούς εξόρυξης φυσικού αερίου.     

 Άλλο χαρακτηριστικό συμβάν της προπαγάνδας στα κυπριακά ΜΜΕ ήταν πως η Αγγλία έκανε ένα τεράστιο δώρο στους Ε/κ παραχωρώντας τους 40 τ.χλμ. έδαφος από τις αγγλικές βάσεις με αντάλλαγμα  … συγκριτικά ελάχιστης αξίας θαλάσσια ύδατα στην κυπριακή ακτογραμμή. Στην πραγματικότητα, τα «ελάχιστης αξίας» χωρικά ύδατα θα καθιστούσαν αδύνατη τη ρύθμιση της ΑΟΖ χωρίς την Αγγλία. Παρεμπιπτόντως, το 2004, ένα μήνα περίπου πριν το δημοψήφισμα, η Βουλή των Λόρδων στην Αγγλία αντέδρασε στην παραχώρηση εδάφους των αγγλικών βάσεων. Αμέσως, σε συνεδρία κεκλεισμένων των θυρών, ο περιβόητος Χάνεϋ εξήγησε  ποιος ήταν ο απώτερος σκοπός εκείνου του «δώρου». Μετά τη συνεδρία, δεν υπήρξε καμιά ανακοίνωση αφού προφανώς επικράτησε πλήρης ικανοποίηση από τις εξηγήσεις του. Σήμερα, επανέρχονται ένας-ένας διάφοροι «σκεπτικιστές» με το δήθεν αθώο ερώτημα να τους υποδειχθεί «που στο Σχέδιο Ανάν γράφει ότι οι Εγγλέζοι θα άρπαζαν το φυσικό αέριο της Κύπρου». Αυτό φανερώνει πολλά για τις επικείμενες επιδιώξεις αφού είναι αδύνατον να καταγράφεται μια συνομωσία σε επίσημο σχέδιο λύσης που έπρεπε να πλασαριστεί στο λαό να το αποδεκτεί.    

 Παρεμπιπτόντως, στο πλαίσιο της επιδιαιτησίας που ο ΟΗΕ άσκησε για το Σχ. Ανάν, προέκυψε τροποποίηση στο Νόμο περί χωρικών υδάτων/υφαλοκρηπίδας που ήταν καθοριστικό για τις δυνατότητες αξιοποίησης του ενεργειακού πλούτου. Η τροποποίηση αφορούσε τη μελλοντική ρύθμιση ΑΟΖ και ενσωματώθηκε στις 23 Απριλίου 2004, μόλις μια μέρα πριν το δημοψήφισμα (κατέχουμε το έγγραφο με τις υπογραφές). Σημειώνουμε επίσης ότι από τις διεθνείς συμβάσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας που μεταφέρονταν στο Ε/κ κρατίδιο, η Τουρκία απαίτησε μια μόνο  συμφωνία (από όλες) να εξαιρεθεί  και να ακυρωθεί. Εκείνη που αφορούσε την ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου-Αιγύπτου.

 Τα πιο πάνω έχουν καθοριστική σημασία για το μέλλον και για όσους θέλουν να έχουν ανοιχτό το μυαλό και τα μάτια.  

  

Κώστας Μαυρίδης  - mavrides@ucy.ac.cy