Η εκδίκηση της οικονομίας της αγοράς

Στο προηγούμενο άρθρο καταλήγαμε πως ο χειρισμός της Τρ. Κύπρου θα αποκαλύψει τις πραγματικές προθέσεις του σκληρού πυρήνα της Ε.Ε. Αν αφεθεί να βουλιάξει αποδεικνύει ότι  σκοπός ήταν εξαρχής η συντριβή της κυπριακής οικονομίας με στόχο το σύνολο του φυσικού αερίου και φοβερές πολιτικές επιπτώσεις. Ωστόσο, ο χειρισμός της Τρ. Κύπρου θα αποκαλύψει τις πραγματικές προθέσεις όχι μόνο της Ε.Ε. αλλά και του προεδρικού. Η αναγνώριση εκ των προτέρων των τεράστιων προβλημάτων για όποιον αναλάμβανε να κυβερνήσει, ωθούσε τον Πρόεδρο να δεσμεύεται προεκλογικά ότι «οι ώμοι κανενός δεν αρκούν μόνοι τους για να σηκώσουν το βάρος των αποφάσεων ενώπιον μας». Αναμενόταν από ΟΛΟΥΣ συλλογικότητα, ούτε θαύματα, ούτε άθλοι. Εξού η κατανόηση της κοινωνίας για την άσχημη κατάσταση στην οικονομία. Δυστυχώς όμως, η ακολουθούμενη διαχείριση, κρίνεται ακόμα φτωχότερη. Ξεκίνησε με εκείνη τη μονομερή ανακοίνωση για κούρεμα ασφαλισμένων καταθέσεων που ανέτρεψε συθέμελα την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα. Ο Πρόεδρος τώρα έχει μια δεύτερη ευκαιρία να αποδείξει ότι εννοεί όσα δεσμεύτηκε. Εάν η Ευρ. Κεντρ. Τράπεζα αρνείται να προσφέρει τα απαιτούμενα για επίλυση «των πρακτικών προβλημάτων στην εφαρμογή του μνημονίου», δεν μπορεί πλέον να επιμένει σε θεωρίες και ευχολόγια χωρίς ουσία. Κανονικά, πρέπει ο Πρόεδρος να το θέσει στο Εθνικό Συμβούλιο για λήψη απόφασης. Αυτό σημαίνει συλλογικότητα και όχι να αποφασίζει η «μικρή ομάδα του προεδρικού» που μονοπωλεί την διαχείριση. Άλλωστε, κρίθηκε στην πράξη η πολιτική διορατικότητα και επιστημονική ικανότητα της από την κοινωνία των πολιτών που αισθάνεται ότι δεν επικράτησε το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον.Παράδειγμα ανεπαρκούς αντίληψης της πραγματικότητας είναι το εξής. Ώρες πριν την πρόσφατη συνάντηση με την Ευρ. Κεντρ. Τράπεζα (Τετάρτη) για την τύχη της Τρ. Κύπρου και της κυπριακής οικονομίας, ο αρμόδιος υπουργός διακήρυττε με … αυτοπεποίθηση ότι «η επιτυχία του μνημονίου είναι στα χέρια μας» και «από εμάς εξαρτάται αφού εάν το εφαρμόσουμε πιστά, δεν θα προκύψουν προβλήματα». Αδυνατώ να σκεφτώ τυχόν σκοπιμότητες μιας τέτοιας θέσης που μάλλον οφείλεται σε άγνοια. Όμως, πόσα πρέπει να ξέρει ένας για να αντιληφθεί ότι το μνημόνιο προϋποθέτει αξιολόγηση κάθε τρεις μήνες που σημαίνει ότι τίποτα δεν είναι οριστικό; Πόσα πρέπει να ξέρει για να αντιληφθεί ότι η τύχη της Τρ. Κύπρου δεν εξαρτάται από εμάς στην Κύπρο; Αν δεν προκύψει παρέμβαση από την Ε.Ε., η αποκάλυψη έρχεται, οπόταν καμιά άγνοια δεν θα μπορεί να συγκρατήσει την συντριβή και την οργή που θα ξεσπάσει.Μια εξήγηση για την πιο πάνω συμπεριφορά πιθανόν να πηγάζει από την εμπεδωμένη αντίληψη των πολιτικών ότι οι απλοί πολίτες συμπεριφέρονται οικονομικά, όπως ψηφίζουν πολιτικά. Στην πραγματικότητα όμως, οι πολίτες δεν συμπεριφέρονται οικονομικά όπως συμπεριφέρονται πολιτικά. Στην οικονομία, ιδίως σε καταστάσεις δυσπραγίας, επικρατεί ο οικονομικός ορθολογισμός με καθένα να επιδιώκει την προστασία των καταθέσεων και της περιουσίας του. Οι ψυχολογικές ενέσεις, τα επικοινωνιακά τεχνάσματα και η … «αυτοπεποίθηση», δεν έχουν ουσιαστική επίδραση στην οικονομική συμπεριφορά, ούτε καν στους κομματικά φανατικούς.  Ούτε αναφορές για το πόσα καταφέραμε το 1974 μπορούν να επανακάμψουν την οικονομία. Στον ορθολογισμό της οικονομίας της αγοράς, αυτά δεν έχουν σημασία. Μάλιστα καταντά εμπαιγμός όταν προέρχεται από βολεμένους.Αυτά τα τεχνάσματα υποθέτουν πως οι  πολίτες συμπεριφέρονται στις οικονομικές τους αποφάσεις με τον τρόπο που ψηφίζουν, ώστε ένας πολιτικός που ψηφίστηκε ή διορίστηκε,  θεωρεί ότι τον εμπιστεύονται οι πολίτες και στις οικονομικές τους αποφάσεις. Η εκδίκηση της οικονομίας της αγοράς είναι ότι, οι ίδιοι πολίτες που θεωρούνται δεδομένοι για τη ψήφο τους, δεν είναι δεδομένοι για τις οικονομικές τους αποφάσεις ειδικά όταν αυτές αφορούν την περιουσία τους. Στη σύγχρονη οικονομία, η εμπιστοσύνη αποκαθίσταται με οικονομικό ορθολογισμό, ούτε θεωρίες, ούτε επικοινωνιακά παιγνίδια.

Κώστας Μαυρίδης   Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής -  mavrides@ucy.ac.cy