Επιλογές και αποφάσεις στην ώρα τους

Για χρόνια αρκετοί επιμέναμε σε συγκεκριμένες κινήσεις περί οικονομίας που έπρεπε να υιοθετηθούν στην ώρα τους π.χ. στον τραπεζικό τομέα και ειδικότερα την Λαϊκή Τράπεζα, το δημόσιο, την φοροδιαφυγή, την διαπλοκή κ.ά. Προσθέτουμε ότι, μεταξύ άλλων, η λήψη αποτελεσματικών μέτρων, επιδρά καθοριστικά στις προσδοκίες των εμπορευομένων, πράγμα που πολλαπλασιάζει την αποτελεσματικότητα του μέτρου καθεαυτό. Καθυστερημένα μέτρα είναι ανεπαρκή με αποτέλεσμα να διογκώνονται τα προβλήματα λόγω της καταρρέουσας οικονομίας. Επιπλέον,  ορισμένες φορές καταλήγουν μέρος του προβλήματος περιπλέκοντας περισσότερο την κατάσταση όπως συνέβηκε με την συνεχιζόμενη εφαρμογή αυστηρών περιοριστικών μέτρων στο τραπεζικό σύστημα εντός Κύπρου ως σήμερα, με κίνδυνο η τυχόν άρση τους να προκαλέσει μαζική εκροή καταθέσεων. Τι προκαλεί τέτοιες συμπεριφορές; Λανθασμένη πολιτική, μειωμένη επιστημονική γνώση, αγκύλωση σε θεωρίες με μηδαμινή πρακτική αξία;     

Το θέμα των επιτοκίων είναι ενδεικτικό. Εδώ και καιρό επιμέναμε -αρχικά εντελώς μόνοι- για μήνες ότι επιβάλλεται παρέμβαση για μείωση των δανειστικών επιτοκίων όπως υποδεικνύει και  η συσσωρευμένη επιστημονική τεκμηρίωση. Στην πραγματικότητα, η γενικότερη κατάσταση επέβαλλε εξαρχής  ενεργότερη παρέμβαση της πολιτείας για ρύθμιση καίριων ζητημάτων και χρήση ανάλογων εργαλείων (π.χ. εξώδικος φορέας ρύθμισης τραπεζικών διαφορών που υποβλήθηκε πριν δέκα χρόνια). Εντούτοις, η ρύθμιση δανείων αφέθηκε στην μεγαλοθυμία των τραπεζών, η μείωση των δανειστικών επιτοκίων αφέθηκε στην ελεύθερη αγορά, αλλά η μείωση των καταθετικών έγινε με παρέμβαση της πολιτείας. Υπάρχουν και άλλες τέτοιες εισηγήσεις στο προσκήνιο πριν είναι αργά π.χ. υιοθέτηση μέτρων για την δυνατότητα των δανειζομένων να προπληρώνουν μέρος του δανείου τους με σοβαρό κίνητρο όπως τη διαγραφή τόκων ή μέρους ποσού του δανείου, χωρίς καταχρηστικές χρεώσεις. Πάντως, είναι περίεργο που μια συγκεκριμένη θεωρητική σχολή σκέψης, έχει επικρατήσει ακόμη και στα ΜΜΕ σαν η μοναδική αντίληψη της επιστήμης για το σήμερα! 

Απέναντι στις θεωρίες, η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη και η αποκάλυψη ζήτημα χρόνου. Η εξωπραγματική αισιοδοξία και ωραιοποίηση της κατάστασης από διάφορους (ακόμη και φορείς επιχειρήσεων) με την απαίτηση να «σιωπήσουν» διαφορετικές φωνές, έχει σήμερα εξατμιστεί γιατί στο τέλος αναπόφευκτα επικρατεί ο ρεαλισμός της οικονομίας. 

Η διάρκεια, το εύρος και βάθος της κρίσης θα εξαρτηθούν και από τις  επιλογές και τρόπους αντιμετώπισής της και πρέπει να εκτιμήσουμε ρεαλιστικά την κατάσταση που δεν ανατρέπεται  σε μερικούς μήνες. Αυτό έπρεπε να ήταν ήδη μέρος κάθε τεκμηριωμένης επιστημονικής άποψης (υπέρ ή εναντίον εισηγήσεων) μαζί με άλλα για να συνεκτιμηθούν από την κοινωνία. Τέτοιες καθοριστικές αποφάσεις δεν λαμβάνονται από μια μικρή ομάδα διορισμένων συμβούλων ή προ-επιλεγμένων που έχουν την ίδια αντίληψη πραγμάτων και ανήκουν στην ίδια πολιτική γραμμή (έστω και αν δεν το δηλώνουν). Αν για τα επιτόκια, τις τράπεζες και άλλα καθυστερήσαμε, υπάρχει το κορυφαίο ακόμη, που είναι το φυσικό αέριο, η διαχείριση των εσόδων αλλά και το θέμα της μεταφοράς του σε σχέση με τις τουρκικές αξιώσεις. Δεδομένης της προηγούμενης ιστορίας του καθενός, δημιουργούνται  εύλογες ανησυχίες που ενδυναμώνονται και από τον παραμερισμό προσώπων που στήριζαν την επίσπευση κάθε διαδικασίας χωρίς διασύνδεση με τις τουρκικές αξιώσεις. Φυσικά, η Τουρκία έχει κάθε λόγο να προβεί σε κινήσεις για να ακυρώσει τη μεγάλη προοπτική που δημιουργεί το φυσικό αέριο για την Κύπρο. Δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος για εκτιμήσεις γύρω από την αξία ή την ποσότητα (άλλωστε, τα δύο αλληλοσυνδέονται), αν και τα ποιοτικά στοιχεία επιτρέπουν αισιοδοξία με προϋπόθεση κατάλληλους πολιτικούς χειρισμούς! Αλλά είναι προκλητική η επιμονή των «γνωστών» υπόπτων που από το 2004, όταν πρωτοστατήσαμε στην αποκάλυψη της συνομωσίας γύρω από τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, θεωρούσαν τα περί φυσικού αερίου … αέρα κουπανιστό και μέχρι σήμερα εκμηδενίζουν κάθε προοπτική.  

Αν έρθουν κάποιοι μετά από χρόνια για να αναγνωρίσουν ότι και πάλι έσφαλλαν, δυστυχώς η Κύπρος θα έχει ήδη υποστεί τις συνέπειες μη αναστρέψιμων χειρισμών.  

Κώστας Μαυρίδης  -  mavrides@ucy.ac.cy