Από το Σχ. Ανάν στο Eurogroup

Ένα δίλημμα κανονικά έχει δύο μόνο ενδεχόμενα εξίσου δυσβάσταχτα. Γύρω όμως από την εν εξελίξει οικονομική κρίση στήνονται διάφορα «διλήμματα» με σκοπό να υπηρετήσουν σκοπιμότητες για διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Παραδείγματα τέτοιων «διλημμάτων»  που υπηρετούν την προτίμηση εκείνου που τα παρουσιάζει υπάρχουν πολλά π.χ. ευρώ ή λίρα; σταθερότητα ή χρεοκοπία; εντός Ευρωζώνης και Ε.Ε. ή εκτός ευρώ με έξωση από την Ε.Ε.; Στα πιο πάνω «διλήμματα», το πρώτο υπερτερεί πασιφανώς. Από την άλλη, υπάρχουν και αντίστροφα επικοινωνιακά «διλήμματα» όπου επικρατεί φανερά το δεύτερο π.χ. εντός Τρόικας ή εκτός; Υποταγή στο Μνημόνιο ή ανεξαρτησία; Η επικράτηση δεν είναι τυχαία.

Πρόσφατα προέκυψε μια άλλη επικοινωνιακή επιδίωξη για να υπονομευτεί η ορθότητα της Κυπριακής Βουλής να απορρίψει την πρώτη απόφαση του Εurogroup για την Κύπρο. Αρχικώς,  εμφανίστηκε ως ένα «αθώο» δίλημμα: Θα ήταν καλύτερη η πρώτη απόφαση του Εurogroup (που απορρίφθηκε) ή η δεύτερη που έγινε αποδεκτή;  Το «δίλημμα» προσομοιάζει με το επικοινωνιακό κόλπο του «αλησμόνητου» Ντε Σόττο στο Σχ. Ανάν το 2004. Το κύριο αίτημα της Ε/κ πλευράς για λύση με επιστροφή της κατεχόμενης γης στους νόμιμους ιδιοκτήτες της, αντιμετωπίστηκε από τον τότε Ειδικό Αντιπρόσωπο του ΟΗΕ στην Κύπρο με δύο χάρτες. Στον ένα επιστρεφόταν (υποτίθεται) υπό Ε/κ διοίκηση μέρος της κατεχόμενης περιοχής Μόρφου και στον άλλο επιστρεφόταν μέρος της ευρύτερης Αμμοχώστου. Στόχος ήταν ο αντιπερισπασμός ώστε η συζήτηση να μεταστραφεί από τη σύσσωμη απαίτηση για επιστροφή και να αναλωθεί σε  ανούσιες αντιπαραθέσεις για το «ποιος από τους δύο χάρτες είναι καλύτερος». Στην πραγματικότητα, ήταν και οι δύο απαράδεκτοι και είχαν απώτερο στόχο, την κατάρρευση της κρατικής υπόστασης με πολλά παράπλευρα οφέλη για Τουρκία- Αγγλία, περιλαμβανομένης της παρέμβασης τους στον ενεργειακό πλούτο της Κυπριακής ΑΟΖ.  

Η σημερινή επικοινωνιακή στόχευση κινείται και πάλι με στρεβλώσεις και ψεύδη για να πειστούν οι πολίτες ότι «η πρώτη απόφαση του Εurogroup ήταν  καλύτερη από τη δεύτερη, και θα διέσωζε τη Λαϊκή και την Κύπρου». Όπως υποδείχθηκε σωστά και από άλλους, τυχόν υπερψήφιση της πρώτης απόφασης θα ακολουθούσε σε διάστημα λίγων ημερών η ισοπέδωση των δύο μεγαλύτερων κυπριακών τραπεζών, με άμεσο κίνδυνο και  τις υπόλοιπες τράπεζες (χωρίς να σημαίνει ότι τώρα διασώθηκαν). Ωστόσο, ένας συντριπτικά σοβαρός επιστημονικός λόγος θα καθιστούσε την πρώτη απόφαση αυτοκτονία. Σήμερα, επικρατεί αντίληψη ότι καταθέσεις μέχρι €100.000 ανά φυσικό πρόσωπο ανά τραπεζικό ίδρυμα είναι εξασφαλισμένες/εγγυημένες με βάση της πρόνοιες της Ε.Ε. Χωρίς ασφαλείς και εγγυημένες καταθέσεις, το κυπριακό καταθετικό σύστημα καταρρέει συνθέμελα. Ένα κούρεμα ασφαλισμένων καταθέσεων όπως εκείνο που προτάθηκε αρχικώς, θα οδηγούσε σε κατάρρευση ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. Την επομένη μέρα ενός τέτοιου κουρέματος, κάθε λογικός καταθέτης δεν θα εμπιστευόταν το όποιο ποσό ως εγγυημένο. Μέχρι που θα έφτανε η εγγύηση καταθέσεων; Στα €75.000; €50.000; €25.000; €5.000; Επειδή πειστική απάντηση δεν θα υπήρχε, οι καταθέτες θα ζητούσαν μαζικά τα χρήματά τους,  οδηγώντας την Κύπρο σε πρωτόγονες καταστάσεις και κοινωνική έκρηξη.

Όσοι λοιπόν θεωρούν την πρώτη απόφαση (με κούρεμα ασφαλισμένων καταθέσεων, που  κρύβουν) ως καλύτερη και επικρίνουν την Κυπριακή Βουλή για το ΟΧΙ της, να είναι ευγνώμονες που δεν υπάρχει τρόπος να γυρίσουμε το χρόνο πίσω για να δοκιμάσουμε την … επιλογή τους. Αν η Κυπριακή Βουλή αποδεχόταν το κούρεμα εγγυημένων καταθέσεων, όχι μόνο δεν θα υπήρχε σήμερα τραπεζικό σύστημα αλλά η Κύπρος θα είχε αυτοκτονήσει. Το ίδιο ακριβώς με το Σχ. Ανάν. Η Κύπρος διασώθηκε και στις δύο περιπτώσεις χάρις στη λαϊκή αντίδραση, αλλά όχι οριστικά. Κάποια πράγματα δεν άλλαξαν παρόλη την απόσταση ανάμεσα στο 2004 και το 2013. Άλλαξε όμως η επικρατούσα πολιτική σχολή σκέψης. Και δυστυχώς, επικρατεί μια πρωτοφανής επικέντρωση στην εικόνα παρά στην ουσία ενώ οι κίνδυνοι είναι πραγματικοί. 

Κώστας Μαυρίδης – Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                mavrides@ucy.ac.cy