Οικονομία: νομιμότητα και ανταγωνισμός

Έχουμε αναφερθεί ξανά στον «τοίχο» που συντρίβει μέτρα που δεν τυγχάνουν της έγκρισης των συμφερόντων του τραπεζικού συστήματος εξουσίας στην Κύπρο. Ως αποτέλεσμα, ορθολογιστικά μέτρα βάσει της οικονομίας της αγοράς (market economy) αλλά και βάσει της ευρωπαϊκής νομιμότητας (π.χ. υπέρ του ανταγωνισμού), αντί να τυγχάνουν στήριξης από όσους υποστηρίζουν τον ανταγωνισμό στην οικονομία, αντιμετωπίζουν τον τοίχο της «σιωπής» μέχρι να τελματωθούν. Περιοριζόμαστε σε δύο μέτρα που αλληλοσυνδέονται με σοβαρές οικονομικές προεκτάσεις. Την προπληρωμή δανείων που θα προκαλέσει αύξηση της ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα  ως το οικονομικά σωστό  λόγω συνθηκών και  που ταυτόχρονα, συνδυάζεται με υποχρεώσεις που προστάζει η Ευρωπαϊκή νομιμότητα.   

Η νομοθεσία καθιστά παράνομες διάφορες τραπεζικές πρακτικές και επιπλέον, προστατεύει προληπτικά τα πρόσωπα (πελάτες τραπεζών για σκοπούς εκτός των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων π.χ. για στεγαστικό δάνειο), υποδεικνύοντας προς «τα κράτη-μέλη να μεριμνούν ώστε στις συμβάσεις που συνάπτονται… να μην περιλαμβάνονται καταχρηστικές ρήτρες». Πότε έγινε αυτό στην Κύπρο; Η νομοθεσία προνοεί «να υπάρχουν τα κατάλληλα και αποτελεσματικά μέσα, προκειμένου να πάψει η χρησιμοποίησή τους», ότι οι καταναλωτές «πρέπει να προστατεύονται από τις καταχρήσεις ισχύος … του παρέχοντος υπηρεσίες», «οι συμβάσεις πρέπει να συντάσσονται με σαφή και κατανοητό τρόπο … και σε περίπτωση αμφιβολίας πρέπει να υπερισχύσει η πιο ευνοϊκή ερμηνεία για τον καταναλωτή». Η νομοθεσία ορίζει επίσης πότε μια πρόνοια σύμβασης θεωρείται καταχρηστική π.χ. όταν «δημιουργεί εις βάρος του καταναλωτή σημαντική ανισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μερών», «η εκτέλεση των υποχρεώσεων του επαγγελματία υπόκειται σε όρο, η εκπλήρωση του οποίου εξαρτάται από τη βούλησή του και μόνο» κ.ά. Για τα πιο πάνω έχουν συσσωρευτεί αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που επιβεβαιώνουν και ξεκαθαρίζουν μεταξύ άλλων την υποχρέωση κάθε κράτους-μέλους να ενεργεί εν ανάγκη με τρόπον προληπτικό για την εφαρμογή της νομοθεσίας π.χ. μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού. Πότε έγινε αυτό στην Κύπρο; Ενδεικτικά, η Ε.Ε. υποχρεώνει τις τράπεζες να μετρούν το έτος ως έχει (π.χ. 365 μέρες), ενώ στην Κύπρο ο τραπεζικός χρόνος έχει 360 μέρες (επειδή τις συμφέρει) υπερχρεώνοντας χιλιάδες αθώο κόσμο, χωρίς οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση για προστασία του. Θα ήταν περιττό να επιχειρηματολογήσω για υποδείξεις για λειτουργία εξωδικαστικής Αρχής με σκοπό την συναινετική επίλυση διαφορών. Αυτό προτάθηκε σε αρμόδιους πριν δέκα χρόνια όπως υποδείκνυε η Ε.Ε. τότε, «προκειμένου να επιτύχει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας και να … εξασφαλίσει την απλή και αποτελεσματική πρόσβαση των καταναλωτών στη δικαιοσύνη και …να διευκολύνει την επίλυση καταναλωτικών διαφορών σε πρώιμο στάδιο».

Το άλλο μέτρο (υποβλήθηκε  Ιούλιο  2013) αφορά την ΠΡΟ-ΠΛΗΡΩΜΗ με μετρητά μέρους των δανείων με κατάργηση των χρεώσεων εκείνων που είναι παράνομες και το εμποδίζουν. Επιπλέον, προτάθηκε η παροχή  κίνητρου προς τον δανειολήπτη π.χ. μείωση της δόσης ή απάλειψη τόκων για 2 χρόνια. Το μόνο αρνητικό είναι η απώλεια εσόδων από την τράπεζα η οποία όμως θα δανείσει τα πρόσθετα κεφάλαια για να αναπληρώσει το διαφυγέν έσοδο. Ωστόσο, τα θετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη είναι τεράστια, άμεσα (αύξηση ρευστότητας) και μακροπρόθεσμα, ενδυνάμωση της τραπεζικής σταθερότητας, μείωση  δανειστικών επιτοκίων λόγω ανταγωνισμού,  διοχέτευση χρημάτων σε παραγωγικές επιχειρήσεις με διατήρηση θέσεων εργασίας κ.ά.   

Η περιφρόνηση προς τη νομοθεσία είναι έκδηλη και συμβαίνει με τις εποπτικές και άλλες πολιτειακές εξουσίες σε λειτουργία. Από την άλλη, σήμερα οι οικονομικές περιστάσεις υποχρέωσαν πολλούς να διαπιστώνουν (έστω με καθυστέρηση) ότι η έλλειψη ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα εντείνει τον φαύλο κύκλο της οικονομίας. Ένα τραπεζικό ίδρυμα να φανεί αδύνατο στις υποχρεώσεις του προς τους καταθέτες, θα ακολουθήσουν αδιανόητες επιπτώσεις στην οικονομία ως σύνολο. Αυτά επιβάλλουν λήψη δραστικών και εφικτών μέτρων. Γι αυτό επιμένουμε ότι, η κριτική είναι καλή φτάνει να προτείνει κάτι (εφικτό και) καλύτερο. 

Κώστας Μαυρίδης  -   mavrides@ucy.ac.cy