Φυσικό αέριο, μνημόνιο και πολιτική

Καθώς γράφεται το άρθρο αυτό δεν είναι γνωστό αν κατέληξαν σε μνημόνιο στις Βρυξέλλες. Για το σκοπό όμως του άρθρου αυτού, με ή χωρίς συμφωνία μνημονίου, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το θέμα που θα παραθέσουμε αφορά την επικοινωνιακή συμπεριφορά προβεβλημένων πολιτικών που επιχειρούν να πείσουν πόσο υπεύθυνα και σοβαρά αντιμετωπίζουν την κρίσιμη κατάσταση. Και ειδικότερα, πως αντιμετωπίζουν το μέγα κεφάλαιο του φυσικού αερίου καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη δύο πολιτικές εκκρεμότητες, η διαπραγμάτευση για το μνημόνιο και οι προεδρικές εκλογές.

Τα πρωτοκλασάτα αυτά κομματικά στελέχη παρουσιάζονται στα ΜΜΕ να επιχειρηματολογούν εδώ και μήνες προβάλλοντας φυσικά, ότι «πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα θέματα με σοβαρότητα», «με υπευθυνότητα ενόψει του μέλλοντος», και ότι οι ίδιοι λειτουργούν «με απόλυτο κριτήριο το καλό του τόπου ενώπιον των κρίσιμων καταστάσεων». Όντως έτσι λειτουργούν; Ή πρόκειται για λόγια του αέρα που ικανοποιούν τους φανατικούς που αδημονούν να ελέγξουν την εξουσία και πείθουν τους αφελείς και ανυποψίαστους; Πρόκειται για ασυγχώρητα επικοινωνιακά παιγνίδια με πολιτικές σκοπιμότητες ή όντως επικρατεί «το καλό του τόπου»;  

Όλοι συμφωνούν σήμερα (μαζί και εκείνοι που το 2004 αλληθώριζαν) πως το φυσικό αέριο και ευρύτερα ο ενεργειακός πλούτος της Κύπρου είναι η ιστορική ευκαιρία για μια νέα εποχή. Και όμως! Αυτό το υπέρτατο ζήτημα που αφορά όντως το μέλλον του τόπου είναι το πρώτο θύμα μιας ανελέητης και αδίσταχτης επικοινωνιακής κοκορομαχίας όπου οι σκοπιμότητες καθοδηγούν τους αντιμαχόμενους, όπως φανερώνει το πιο κάτω δείγμα πολιτικής συμπεριφοράς.  

Τον Απρίλη του 2012 ένας ανώτατος κομματικός αξιωματούχος παρουσίασε την εισήγησή του σε συνέδριο επίσημα και γραπτώς για τη «στρατηγική διαχείριση της ιστορικής πρόκλησης», του φυσικού αερίου. Στην πρόταση εκείνη προβλήθηκαν, ανάμεσα σε πολλά, και τα εξής δύο. Πρώτον, ότι θα ήταν λάθος «να προχωρήσουμε σε δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων για το σύνολο των ενεργειακών μας οικοπέδων». Και δεύτερον, ότι θα έπρεπε να δημιουργηθεί Κυπριακή εταιρεία για «να προβαίνει σε Δημόσια Πρόταση (IPO) … και να αντλεί κεφάλαια μερικών δισεκατομμυρίων». Και όπως συνεχίζει στο κείμενο/εισήγησή του, «με τον τρόπο αυτό θα παρεχόταν η δυνατότητα σε ντόπιες επιχειρήσεις και ιδιώτες επενδυτές, καθώς και σε ξένους στρατηγικούς επενδυτές να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας και να … εμπλέκονται στην ενεργειακή εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας μας». Το μεν πρώτο έχει ήδη κριθεί στην πράξη και εκ του αποτελέσματος. Η συμμετοχή των διεθνών ενεργειακών κολοσσών έδωσε την απάντηση και ο καθένας μπορεί να κρίνει. Το πιο σημαντικό όμως είναι το δεύτερο. Ο συγκεκριμένος πολιτικός πρόβαλλε πριν 6 μήνες το στρατηγικό σχεδιασμό για την προείσπραξη μελλοντικών εσόδων από το φυσικό αέριο. Αυτά πριν 6 μήνες. Ο ίδιος πολιτικός σήμερα προβάλλει εντελώς αντίθετη άποψη. Και όχι μόνο «επιχειρηματολογεί» υπέρ της ακριβώς αντίθετης άποψης αλλά πρωταγωνιστεί με ειρωνείες εναντίον όσων έχουν διαφορετική άποψη από τη δική του! Την οποία θέση ο ίδιος τεκμηρίωνε προτού αλλάξει. Το κατά πόσον είναι το συμφέρον του τόπου που τον άλλαξε ή κάτι άλλο (π.χ. ενόψει προεδρικών), ας το αξιολογήσει ο καθένας. Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι η ξαφνική μεταστροφή χωρίς καν οποιαδήποτε εξήγηση.  

Δυστυχώς, τα πιο πάνω σκιαγραφούν μια συνηθισμένη συμπεριφορά και δεν έχει σημασία το όνομα. Το εκπληκτικό ίσως στην περίπτωση είναι η φοβερή μεταστροφή σε ένα ιστορικό ζήτημα. Κατά τα άλλα, το πιο πάνω δείγμα πολιτικής συμπεριφοράς θα συνεχίσει να επικρατεί δημόσια. Και αυτό το είδος πολιτικής συμπεριφοράς θα προβάλλει δημόσια ότι το φυσικό αέριο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως πολιτικό χαρτί για τις προεδρικές και πως θα πρέπει να λειτουργούμε με κριτήριο  το συμφέρον του τόπου! Και ο καθένας αξιολογεί και κρίνει ποιον και τι να πιστέψει.    

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής     mavrides@ucy.ac.cy

Από το Ψευδοκράτος στην «Επιτροπή»

Τις προάλλες κλείσαμε 29 χρόνια από την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, του οποίου την ανακήρυξη καταδίκασε το Συμβούλιο Ασφαλείας/ΟΗΕ, το κορυφαίο όργανο διεθνούς δικαίου. Επιπλέον, κάλεσε όλα τα κράτη να αποφεύγουν κινήσεις που δυνατόν να στηρίζουν την αποσχιστική οντότητα. Έκτοτε, υπήρξαν μερικές κινήσεις συγκαλυμμένης αναγνώρισης, αλλά, δεν υπήρξε επίσημη αναγνώριση του ψευδοκράτους ή των οργάνων του με σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις. Ωστόσο, το 2010 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Συμβούλιο Ευρώπης και όχι Ε.Ε.) αποφάσισε στην υπόθεση «Δημόπουλος» πως οι Ε/κ που επιθυμούν αποζημίωση ή διακανονισμό, «στο παρόν στάδιο» και προτού προσφύγουν στο ΕΔΑΔ, θα πρέπει να δοκιμάσουν το ένδικο μέσο που λειτουργεί στα κατεχόμενα, δείχνοντας την περιβόητη «Επιτροπή», η οποία συστάθηκε και λειτουργεί με νόμο του ψευδοκράτους. Εκείνη η απόφαση του 2010 αποτελεί το  ΜΟΝΑΔΙΚΟ επιχείρημα για δήθεν νομιμότητα της «Επιτροπής» επειδή «αναγνωρίστηκε από το ΕΔΑΔ».

Γύρω από την «Επιτροπή» στήθηκαν πολλοί μύθοι λόγω άγνοιας, είτε γιατί τα χρήματα στους μεσάζοντες είναι πολλά, είτε λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων αφού μέσω της «Επιτροπής» τουρκοποιείται νόμιμα η κατεχόμενη Ε/κ γη και παίρνει σάρκα και οστά η Διζωνική αλά Τούρκα. Θυμίζω πως διάφοροι εξωθούσαν τους ιδιοκτήτες να πάνε στην «Επιτροπή» το αργότερο μέχρι τις 21 Δεκ 2011 που υποτίθεται έληγε η προθεσμία διότι, επέμεναν, «όποιος δεν πάει στην Επιτροπή μέχρι τις 21 Δεκ, χαρίζει την περιουσία του στην Τουρκία». Απόφευγαν εντέχνως να αναφέρουν καν πως ο Ε/κ ιδιοκτήτης δεν είχε υποχρέωση να πάει στην «Επιτροπή», ούτε χάνει την ιδιοκτησία επειδή αρνείται να πάει (παράγραφος 128 της απόφασης). Και όμως, αυτό έστω, μαζί με άλλα, παραγνωρίστηκαν από εκείνους που ανέλαβαν να … ενημερώσουν τον κόσμο. 

Η ουσία είναι ότι στα κατεχόμενα λειτουργεί μια «Επιτροπή» που είτε στήθηκε από την Τουρκία είτε μέσω του ψευδοκράτους, αυτό δεν μπορεί να προσδίδει οποιαδήποτε νομιμότητα δικαστηρίου. Στήθηκε στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς τη συγκατάθεση της και δεν μπορεί να λειτουργεί ως νόμιμο ένδικο μέσο (εν ολίγοις, δικαστήριο) μιας χώρας που μάλιστα κατέχει παράνομα μέρος του εδάφους μας. Επιπλέον, τι είναι εκείνο που επιτρέπει στα πολιτειακά όργανα της Κύπρου (π.χ. Γενική Εισαγγελία) να θεωρούν ότι η απόφαση του ΕΔΑΔ επικρατεί μιας άλλης απόφασης του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) της Ε.Ε. που έκρινε (υπόθεση Αποστολίδης) ότι, ΜΟΝΟ η νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας (Κυπριακό Κτηματολόγιο) ισχύει και στα κατεχόμενα; Αναφερόμαστε σε κρατικούς φορείς που έχουν ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να προασπίζονται την κυριαρχία του κράτους και όμως, δεν έκριναν ευθέως την «Επιτροπή» παράνομη.  

Οι προεκτάσεις της απόφασης του ΕΔΑΔ, συγκρούονται με εκείνες της απόφασης του ΔΕΚ η οποία ΔΕΣΜΕΥΕΙ τους 27 της Ε.Ε. Η Τουρκία συμπεριφέρεται ως η απόφαση του ΔΕΚ να μην υπάρχει επιδιώκοντας τη νόμιμη τουρκοποίηση της κατεχόμενης γη μας. Δεν κατανοώ γιατί η Κυπριακή Δημοκρατία προσαρμόστηκε με την τουρκική θέση. Ιδίως, όμως, δεν κατανοώ γιατί οι πολιτειακοί αξιωματούχοι που έχουν καθήκον και υποχρέωση να προασπίζονται την κυπριακή νομιμότητα έχουν ευθυγραμμιστεί με την τουρκική θέση. Το ΔΕΚ έκρινε οριστικά ότι η νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας -προπάντων το κτηματολόγιο- ισχύει σε όλη την επικράτεια, ελεύθερο και κατεχόμενο μέρος. Συνεπώς, παράγωγα (όπως η «Επιτροπή») που είναι δημιουργήματα της Τουρκίας ή της υποτελούς διοίκησής της στα κατεχόμενα, τα οποία λειτουργούν χωρίς την νομιμότητα/άδεια της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι εξαρχής παράνομα. Νομιμότητα της «Επιτροπής»  σημαίνει νόμιμη παρουσία της Τουρκίας στην Κύπρο. Και επειδή το περιουσιακό ήταν το μεγάλο αγκάθι που θα κρίνει εν τέλει το περιεχόμενο της όποιας λύσης, χωρίς γη και ιδιοκτησίες, το Κυπριακό έχει τελειώσει. Η οικονομική κρίση και η κρατική εγκατάλειψη, στέλλει αρκετούς στην «Επιτροπή». Ίσως, αυτό να αποτελεί ανομολόγητη «ευκαιρία» ή επιδίωξη που κάνει τη «λύση» τους εφικτή;   

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής                 mavrides@ucy.ac.cy

Φυσικό αέριο και νέα εποχή

Στη σύγχρονη οικονομία, η αξία του ενεργειακού πλούτου είναι στρατηγικό όπλο. Χωρίς ενέργεια, κάθε σύγχρονη οικονομία καταρρέει. Η Κύπρος παρακάμπτοντας την παγίδα του 2004, κατόρθωσε να διαφυλάξει το κυριαρχικό της δικαίωμα για να ρυθμίσει την Αποκλειστική  Οικονομική Ζώνη με σκοπό την αξιοποίηση του υποθαλάσσιου της πλούτου προς όφελός της, όπως δικαιωματικά τής ανήκει. Όμως, όσο τεράστια είναι η προοπτική, άλλο τόσο τεράστια εμπόδια παρενέβαλλε και παρεμβάλλει η Τουρκία (με την Αγγλία συνεργό), για να σταματήσει η πορεία μας. Τα πράγματα αναπόφευκτα γίνονται επικίνδυνα επειδή η Τουρκία ξέρει πως, εάν η Κύπρος τα καταφέρει, το τουρκικό «στρατηγικό βάθος» για επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο καταποντίζεται. Εξού και το κέντρο βάρους της τουρκικής πίεσης έχει μετατοπιστεί προς την Ανατολική Μεσόγειο.

Μέχρι πριν μερικά χρόνια, υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις (όχι αποδείξεις) για την ύπαρξη ενεργειακού πλούτου. Εδώ και ένα χρόνο πλέον, η ύπαρξη του πλούτου είναι πλήρως επιβεβαιωμένη. Αυτό αύξανε και την ανάγκη της Τουρκίας να σταματήσει την πορεία και διαδικασία προκαλώντας ένταση, που αποτελεί  σοβαρή πηγή αβεβαιότητας (πολιτικός κίνδυνος) που κάθε οικονομικός παίχτης συνυπολογίζει στις αποφάσεις του π.χ. θα έφτανε η Τουρκία σε ένα θερμό επεισόδιο, μια πολεμική σύγκρουση; Είτε πρόκειται για διεθνή ενεργειακό κολοσσό, είτε επενδυτή που αναζητά να επενδύσει κεφάλαια, είτε για την … Τρόικα, η αβεβαιότητα είναι σοβαρός κίνδυνος που επηρεάζει αρνητικά την προώθηση επενδύσεων βάσει οικονομικών (τεχνοκρατικών) κριτηρίων.  

Τις τελευταίες βδομάδες όμως, έχει προκύψει ένα κεκτημένο καθοριστικών εξελίξεων που επηρεάζει την διασύνδεση κερδών και κινδύνου, και που δεν μπορεί να παραγνωρίζεται. Ως τώρα είχαμε πολιτική στήριξη (από δηλώσεις άλλων κρατών) για το κυριαρχικό μας δικαίωμα στην Κυπριακή ΑΟΖ. Πέραν από την Ελλάδα, είχαμε στήριξη από τον διεθνή παράγοντα περιλαμβανομένων των κύριων παικτών της περιοχής (ΗΠΑ, Ρωσία, Ε.Ε., Ισραήλ, Αίγυπτος κ.ά.). Μετά τον δεύτερο γύρο αδειοδότησης, προστέθηκε το πλέον ως τώρα αξιόπιστο στοιχείο, με τη συμμετοχή των διεθνών ενεργειακών κολοσσών που ενεργούν πάντα σε συνεννόηση με τα κράτη τους. Εφόσον στον κόσμο της οικονομίας αυτό που μετρά πάνω από τις δηλώσεις είναι τα χρήματα (“put your money where your mouth is”), οι κολοσσοί επιβεβαιώνουν την ετοιμότητά τους να τοποθετήσουν τα χρήματα τους εκεί που είναι και οι δηλώσεις των κυβερνήσεών τους. Υπάρχουν και πολλά άλλα μικρότερης  σημασίας στοιχεία που καθαρίζουν περισσότερο το τοπίο της αβεβαιότητας π.χ. ανάλογος παράνομος γύρος αδειοδότησης από την Τουρκία σε θαλάσσια τεμάχια βόρεια της Κύπρου κατέληξε σε αποτυχία με συμμετοχή τελικά τουρκικών κρατικών εταιρειών και αυτό προφανώς κατόπιν άνωθεν πολιτικών υποδείξεων.   

Εντούτοις, η κατάσταση καθιστά την Τουρκία άκρως επικίνδυνη. Είτε αποδέχεται τη νέα εποχή με τον επικείμενο ενεργειακό ρόλο της Κύπρου, είτε φτάνει μέχρι και τα άκρα για να το αποτρέψει. Σε τέτοιου είδους παιγνίδι αντιπαλότητας με «υποχρεωτικές κινήσεις επιλογής» όπως ονομάζονται, θα υπάρξει χαμένος. Ως έχουν τα πράγματα, η μοναδική περίπτωση να είμαστε εμείς είναι αν βγάλουμε μόνοι μας τα μάτια με κάποιαν πολιτική που θα ακυρώσει την προοπτική. Η Τουρκία (και μερικοί άλλοι) αυτό επιδιώκουν συνδέοντας εκ των προτέρων το φυσικό αέριο με τη λύση στο κυπριακό. Προς τούτο ο Νταβούτογλου και ο Βρετανός πρέσβης «οραματίζονται» τη λύση στο κυπριακό. Στην πραγματικότητα άλλο έχουν στο μυαλό τους και είναι το ίδιο και το αυτό. Συνεπώς, διερωτώμαι εάν θα βρεθούν αφελείς ανάμεσά μας που θα υιοθετήσουν το τουρκικό «όραμα»  να μας την στήσουν. Παρεμπιπτόντως, εάν το οικονομικό πρόβλημα της Κύπρου είναι οικονομικό, δεν εξηγείται με οικονομικά επιχειρήματα το γιατί η Τρόικα επιμένει σήμερα να παραγνωρίζει την αξία του φυσικού αερίου. Πάντως, η Κύπρος βρίσκεται ενώπιον μιας νέας εποχής και εύχομαι να μην βγάλουμε μόνοι μας τα μάτια μας.

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής     mavrides@ucy.ac.cy

ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ 28ης Οκτωβρίου 1940

-         Εκκλησία Αγίου Γεωργίου Αγλαντζιάς, Κυριακή 28 Οκτ 2012 -  

Ήταν πικρό το χάραμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 (πριν ακριβώς 72 χρόνια). Οι σειρήνες με το ουρλιαχτό τους ανακοίνωναν στο Πανελλήνιο ότι η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι με τελεσίγραφό της ζητούσε από τον πρωθυπουργό της Ελλάδας να της

παραχωρήσει τμήματα του εδάφους της.  Η απάντηση ήταν ένα λακωνικό μα περίτρανο «ΟΧΙ», που ο Ελληνικός λαός σύσσωμος φώναξε μυριόστομα μέσα στην τότε φτώχεια του. Αλλά, με χαμόγελο, ενθουσιασμό και αυταπάρνηση. Και είχαν οι παππούδες μας… Ναι, ήταν παππούδες και γιαγιάδες μας αφού πρόκειται για πρόσφατο μέρος της ιστορίας μας και σχεδόν όλοι τους τελείως αγράμματοι, αλλά είχαν τα όνειρα τους όπως κάθε άνθρωπος. Όμως, μπροστά στο αυτονόητο εθνικό χρέος, επέλεξαν να επιβεβαιώσουν στην πράξη ότι ήσαν φορείς ελληνικής παιδείας. Εκείνο το ΟΧΙ με τις φοβερές του συνέπειες, ήταν θέμα παιδείας. Παιδείας ελληνικής που θέτει στην κορυφή αξίες πανανθρώπινες και αμόλυντες. Ελευθερία. Αξιοπρέπεια. Αυταπάρνηση. Αρετές της ψυχής ενάντια στην ύλη. Και αυτό δεν έχει να κάνει με τα πτυχία και μεταπτυχιακά που αφθονούν στις μέρες μας, παιδείας με την βαθύτερη και ουσιαστική έννοια που συνθέτει το είναι μας, την ψυχή, την ταυτότητά μας. Την ιστορική μας συνείδηση. Εκείνο το ΟΧΙ, ήταν η επιβεβαίωση της Ιστορίας. Ήταν η σφραγίδα ότι αυτό το έθνος επιβιώνει ενόσω κρατάει ολοζώντανες αξίες ενάντια στην εγκόσμια δύναμη της βίας και ισχύος. Αυτό το έθνος έχει ψυχή που παραμένει αναλλοίωτη ανά τους αιώνες και ως πυξίδα καθοδηγεί την πορεία μας στα μεγάλα σταυροδρόμια.

Τα παιδιά της πατρίδας μας ανάμεσα σε χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες ρίχνονται στον πόλεμο. Ούτε ο βαρύς χειμώνας, ούτε η δύναμη του ισχυρού αντιπάλου, ούτε κι αυτός ο θάνατος ανακόπτουν την ορμή τους. Από εκείνο το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940, αρχίζει η απογείωση της ελληνικής ψυχής και η νίκη φτερουγίζει πάνω από τα ελληνικά όπλα από τις πρώτες μέρες. Δεν έμεινε γωνιά της γης με Έλληνες που το «ΟΧΙ» να μην δονήσει την καρδιά με αγαλλίαση.

Τα παιδιά της Ελλάδος πολεμάνε πάνω στις χιονοσκέπαστες κορφές των βουνών της Πίνδου. Κορυτσά, Μοσχόπολη, Πόγραδετς, Πρεμετή, Άγιοι Σαράντα, Δελβίνο, Αργυρόκαστρο. Αέρα με την λόγχη και την ψυχή. Ως την ηρωική Χειμάρα καθώς πλέον η  Βόρειος Ήπειρος ολόκληρη αναπνέει αέρα ελευθερίας. Και η προέλασή σταματά με την κατάληψη της Κλεισούρας στις 10 Ιανουαρίου 1941.

Στα μετώπισθεν, ένας ολόκληρος άμαχος πληθυσμός, ένας λαός στρατευμένος ΑΥΤΟΒΟΥΛΑ κάνει το παν για να βοηθήσει και να στηρίξει υλικά τα παιδιά του στο μέτωπο. Δεν υπήρχαν τότε φυγοστρατίες και δείπνα με τους καταχτητές. Και οι γυναίκες ήταν εκεί μπροστά, να μεταφέρουν πολεμοφόδια και τροφή σε μέρη δύσβατα μέσα στα κακοτράχυλα βουνά της Πίνδου, εκεί που τα μουλάρια έπεφταν ανήμπορα να συνεχίσουν από το πυκνό χιόνι, το παγερό κρύο και την πείνα. Η μαχόμενη Ελλάδα δηλώνει το παρόν της, από τα βουνά και την στεριά, ως την θάλασσα με τα υποβρύχια Αδρίας, Παπανικολής, Λάμπρος Κατσώνης, Πρωτέας, Τρίτωνας. Ως τους αιθέρες με την αεροπορία.  

Η υποδουλωμένη μέχρι τότε Ευρώπη παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα την μικρή

Ελλάδα που τολμά να αντιπαραταχθεί με αυτοπεποίθηση που γεννά η ιδέα της τιμής και της Ελευθερίας ενάντια στην βία του Ιταλικού φασισμού. Οι νίκες των Ελλήνων ηλεκτρίζουν κάθε αγνή συνείδηση της ανθρωπότητας, ενώ εκπέμπουν μια λάμψη σ' όλη την οικουμένη. Σύσσωμος ο παγκόσμιος τύπος ασχολείται με τα Ελληνικά κατορθώματα και παρομοιάζει τους αγώνες της Ελλάδας κατά του Μουσολίνι με τον αγώνα του Λεωνίδα των Θερμοπυλών κατά του Ξέρξη. Η γενναιοψυχία των Ελλήνων φωτίζει σαν ήλιος φωτεινός ένα σκοτεινό και φοβισμένο κόσμο. Καθώς οι λόγχες των ευζώνων ορμούν ακάθεκτα στο βαρύ και αδυσώπητο εκείνο χειμώνα, η υπόλοιπη Ευρώπη παραμιλά για τους ήρωες που πολεμάνε σαν Έλληνες. Ο Ελληνικός σπινθήρας δίνει ελπίδα στα βασανισμένα στήθη εκατομμυρίων ανθρώπων. Πέραν από την συμβολή στην εμψύχωση της υπόλοιπης Ευρώπης, η μάχη του ελληνικού λαού τελικά είχε και μια καθοριστική σημασία για τους συμμάχους. Η Ελλάδα καθυστέρησε τα σχέδια του Χίτλερ για έφοδο προς την Ρωσία, ώσπου τελικά τον βρήκε ο ρωσικός χειμώνας και έκτοτε αρχίζει πλέον η αντίστροφη μέτρηση για την ναζιστική μάστιγα της ανθρωπότητας. 

Ο βαρύς χειμώνας το Γενάρη του 1941, ανέκοψε την ελληνική προέλαση στην Αλβανία και γλίτωσε τους Ιταλούς από ολοκληρωτική συντριβή και έδωσε ευκαιρία να ανασυνταχθούν. Στις 9 Μαρτίου 1941 εξαπολύουν την μεγάλη εαρινή επίθεση για να συντρίψουν την ελληνική αντίσταση. Δώδεκα ιταλικές μεραρχίες, μαζί με τα επίλεκτα σώματα και οπλισμό, πλήρεις και με άφθονα εφόδια επιτέθηκαν σε έξι εξαντλημένες και με λιγοστά εφόδια ελληνικές. Είχαν τόσο βέβαιη τη νίκη που ο ίδιος ο Μουσολίνι βρέθηκε στο μέτωπο για να κατευθύνει την ιταλική επίθεση. Όταν πλέον ο Μουσολίνι εξαντλεί και τις πλέον επίλεκτες δυνάμεις του, λύση στο αδιέξοδο για τον Άξονα δίνεται στις 6 Απριλίου με την γερμανική επίθεση στα βόρεια σύνορα. Και πάλι το ΟΧΙ αντηχεί πάνω από τα οχυρά της Μακεδονίας και της Θράκης, στο Ρούπελ, στο Περιθώρι, στο Λίσσε, στον Εχίνο. Και η  Ελλάδα αιματοβαμμένη, πεινασμένη και ολομόναχη παλεύει σαν λιοντάρι κάθε σπιθαμή ελληνικής γης. Τελικά, οι Γερμανοί πάτησαν στον ιερό βράχο της  αιώνιας Ακρόπολης των Αθηνών και ύψωσαν τον αγκυλωτό σταυρό στη θέση της γαλανόλευκης. Τρία ολόκληρα μαρτυρικά χρόνια κράτησε η κατοχή. Και η εθνική αντίσταση συνεχίζεται υπό κατοχή. Με εκατόμβες αθώων ψυχών να χάνουν τη ζωή τους από βασανιστήρια, εκτελέσεις,  πείνα, κακουχίες στα Καλάβρυτα, το Δίστομο, στο Κάνδανο της Κρήτης και αλλού. Χωριά καίγονται. Αρχαία μνημεία βεβηλώνονται, πλουτοπαραγωγικές πηγές καταστρέφονται. Και ο χρυσός της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας στέλλεται στην Γερμανία. 

Από την πρώτη κιόλας μέρα κατάληψης της Αθήνας από τους Γερμανούς, έχουμε την  πρώτη πράξη αντίστασης στον ιερό βράχο της Ακρόπολης όπου το γερμανικό απόσπασμα διέταξε τον Έλληνα φρουρό να κατεβάσει την Ελληνική σημαία και αυτός αρνείται να το πράξει επιλέγοντας την αυτοθυσία. Η εκκλησία ήταν αρωγός του λαού στην κατοχή. Ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος  ευθαρσώς αρνήθηκε να συμμετάσχει στην συμβολική παράδοση της πόλης της Αθήνας στους Γερμανούς και δήλωσε με παρρησία ότι: «Ο αρχηγός της Εκκλησίας δεν παραδίδει την πρωτεύουσα της πατρίδας του εις ουδένα ξένον. Ο αρχηγός της Εκκλησίας ένα καθήκον έχει: να φροντίσει διά την απελευθέρωσιν αυτής».

Όπως σε όλους τους εθνικούς αγώνες της νεότερης ιστορίας, ένα αυθόρμητο λαϊκό κύμα ξέσπασε στην Κύπρο τέτοια μέρα πριν από 72 χρόνια. Παντού στα σπίτια αναρτήθηκε η γαλανόλευκη, παρά την απαγόρευση που είχαν επιβάλει τότε οι Άγγλοι αποικιοκράτες. Τέτοια μέρα και ώρα, μόλις έφθασε το μήνυμα του ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940, πλήθη προσέτρεξαν έξω από το Ελληνικό Προξενείο και την Αρχιεπισκοπή και ζητούσαν να στρατευθούν και ν’ αγωνιστούν για την Ελλάδα. Ο λαός της Κύπρου πήρε τη σκυτάλη της Ιστορίας.  Το πάθος του αγωνιζόμενου για την ελευθερία του, Ελληνικού λαού άστραψε και στο πρόσωπο του Κυπριακού Ελληνισμού. Αναφέρω μόνο μια επιγραφή έξω από τα στρατολογικά γραφεία των Εγγλέζων που παρέπεμπαν σε εκείνο που ζητούσαν οι Έλληνες της Κύπρου: «Πολεμάτε με τα συμμαχικά στρατεύματα, πολεμάτε για την Ελλάδα και τη δική σας ελευθερία". Τα σχόλια περιττεύουν. Είτε εντός των ελληνικών στρατευμάτων είτε ως τμήμα του Αγγλικού στρατού οι Κύπριοι, θα δώσουν όλες τους τις δυνάμεις, για να νικήσει η Ελλάδα, μαζί με τις άλλες συμμαχικές δυνάμεις, τον άξονα και για να ικανοποιηθούν, όπως τότε τους υπόσχονταν οι Άγγλοι, οι Εθνικές τους διεκδικήσεις.  20.000 Κύπριοι εθελοντές στο πλευρό των συμμάχων, μεταξύ των οποίων 800 γυναίκες. 15.000 δαχτυλίδια αρραβώνων στον έρανο για την Ελλάδα, πάνω από 40 φοιτητές στην πρώτη γραμμή του μετώπου αμέσως με την εκδήλωση του πολέμου.  Και κάποιοι Τουρκοκύπριοι επέλεξαν να πολεμήσουν στο πλευρό της Ελλάδας, στην Πίνδο, στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, στο αντάρτικο. 

Σας μεταφέρω μερικά συμβάντα από τον τότε τύπο:

-         Σε ένα χωριό της επαρχίας μου στην Κερύνεια ένας κωφάλαλος θέλει να συμβάλει και αυτός στον έρανο για την Ελλάδα. Τραβά μέσα από τις τσέπες του μια στερλίνα και την προσφέρει, αρθρώνοντας αυτό που μπορεί να πει: “Μάνα, Μάνα”.

-         Ένας ψαράς απ’ την Αμμόχωστο, που με κόπο ψάρεψε 13 οκάδες ψάρι, το πουλά και δίδει με δάκρυα στα μάτια τα χρήματα για την Ελλάδα.

-         Στη Λευκωσία μια φτωχή γριούλα λύει το κομπόδεμά της λέγοντας: «Πάρτε αυτό το δεκασέλινο για την ψυχή του γιου μου που σκοτώθηκε στον προηγούμενο πόλεμο για την Ελλάδα».   

-         Στο Βουνί της Λεμεσού μια ετοιμοθάνατη δίνει την μοναδική της περιουσία, έναν ασημένιο σταυρό λίγο πριν κλείσει τα μάτια για πάντα.  

Ωστόσο, υπό τους θόλους της εκκλησίας, οφείλουμε να λέμε αλήθειες για την μεγαλοσύνη ενός έθνους που είμαστε κληρονόμοι. Για να ξέρουμε ποιοι είμαστε. Και που πάμε. Οφείλουμε όμως να λέμε και αλήθειες πικρές. Όχι για να αναξέουμε πληγές αλλά για να καθαρίζουμε το μυαλό από τα πρόσκαιρα και εφήμερα. Από τις σκοπιμότητες και τα πυροτεχνήματα που διάφοροι έντεχνα επιδιώκουν να προβάλλουν ενώπιόν μας. Εμείς οφείλουμε να παραμερίζουμε τα πυροτεχνήματα για να μένουμε στα σπουδαία και σημαντικά. Υπήρξαν λοιπόν και τότε οι δοσίλογοι.  Υπήρξαν εκείνοι που επέλεξαν την συναλλαγή. Εκείνοι που επινόησαν επιχειρήματα εύσχημα για να προσαρμοστούν. Όπως υπάρχουν πάντα. Και αιώνες πριν. Και κατά την ναζιστική κατοχή. Και σήμερα. Και εις τους αιώνες έως της συντέλειας του κόσμου ετούτου. Αλλά ούτε οι δοσίλογοι, ούτε η πείνα, ούτε οι μαζικές εκτελέσεις των κατακτητών στάθηκαν ικανά εμπόδια να κάμψουν την φιλοπατρία, τον έρωτα της πατρίδας που μας κρατάει ζωντανούς και πιστούς στην κιβωτό της εθνικής μας κληρονομιάς.

Αν ο νέος ελληνισμός περνά σήμερα μιαν απίστευτη δοκιμασία λόγω της οικονομικής κρίσης, πρέπει να επιβιώσει γιατί το οφείλει στους νεκρούς και στους μελλούμενους. Κι εμείς εδώ στην Κύπρο, ως μαχόμενος ελληνισμός θέλουμε να επιστρέψουμε σ’ ολόκληρη την κατεχόμενη τώρα γη μας, όχι σαν τουρίστες, και με εξευτελιστικούς όρους, αλλά περήφανοι και ελεύθεροι. Γι αυτό και πρέπει να είμαστε έτοιμοι κάθε στιγμή για ζωή και θάνατο. Αυτό κάνουν οι δίκαιοι και αθώοι. Και εμείς, είμαστε και δίκαιοι και αθώοι. Και δεν δεχόμαστε την ατιμία της κατοχής. Εμείς ταχτήκαμε σε αυτή την συγκυρία να κρατήσουμε άσβεστη την πίστη. Δεν θα λιποτακτήσουμε. Δεν θα γίνουμε μεταπράτες της κατοχής. Ούτε δοσίλογοι των σφετεριστών της πατρώας γης μας, ξεπουλώντας την στην «ΤουρκοΕπιτροπή». Ο δρόμος της αρετής είναι ένας. Και μας πάει κατευθείαν στον Πενταδάκτυλο. Γιατί, είμαστε τα παιδιά και τα εγγόνια εκείνων που πρόταξαν το ΟΧΙ και το πότισαν με ποταμούς αίματος και αγάπης. Είμαστε όμως και οι πρόγονοι όσων θα έρθουν. Γι αυτό, προτάσσουμε ως μαχόμενος ελληνισμός το δικό μας ΟΧΙ. Σύμβολο της ανυπότακτης καρτερίας μας και της ψυχή μας που κόπηκε στα δύο το ΄74 κι έμεινε η μισή για πάντα εκεί στα κατεχόμενα. Της ψυχής μας που δεν πουλιέται σε κανένα Χρηματιστήριο. Σε καμιά “Επιτροπή” Περιουσιών. Προτάσσουμε το δικό μας ΟΧΙ, για τα σπλάχνα μας που δεν μεταλλάσσονται. Τα μυαλά μας που δεν θόλωσαν. Για το καταγάλανο όνειρο που πάντα λαχταρούμε. Εμείς αξίζει να ζούμε γιατί έχουμε λόγους να θυσιάσουμε τη ζωή μας. Για μερικούς αμφορείς. Για κάποια σαπιόξυλα από ελληνικά ναυάγια αιχμάλωτα στο Κάστρο της Κερύνειας. Για μερικές αρχαίες κολώνες φαγωμένες από την αλμύρα και το φως της Μεσογείου. Για μερικούς πεταγμένους σπασμένους σταυρούς και τις ρημαγμένες εκκλησιές μας. Για την γη που μας γέννησε και θα γίνουμε μια μέρα ένα μαζί της.

Κώστας Μαυρίδης                                                 mavrides@ucy.ac.cy

28 Οκτωβρίου 2012

Κίνδυνος ενόψει της μεγάλης ανατροπής

Σε σχέση με την υπόθεση φυσικό αέριο, η Κυβέρνηση έκανε σημαντικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση σε βαθμό που όντως εξέπληξε π.χ. ήταν σοβαρή υπέρβαση για μιαν Κυβέρνηση του ΑΚΕΛ να «συμμαχήσει» με το Ισραήλ. Ωστόσο, η ίδια αυτή Κυβέρνηση έκανε επιλογές που ανέτρεπαν το πλαίσιο πολιτικής που δημόσια δήλωνε ότι ακολουθούσε με σεβασμό στο δημοψήφισμα του 2004 π.χ. διορισμός της Πραξ. Αντωνιάδου των ΕΔΗ ως αρμόδιας Υπουργού για ενέργεια και Ομάδας εμπειρογνωμόνων με πολιτικές απόψεις που (όχι τυχαία) παραπέμπουν στην περίπτωση που η Κύπρος θα γειτνίαζε με την … Φινλανδία, παρά με την κατοχική Τουρκία. 

Εν πάσει περιπτώσει, είμαστε ενόψει μιας μεγάλης ιστορικής ανατροπής, που αν τελικά πραγματοποιηθεί, καθιερωμένα στερεότυπα αλλάζουν οριστικά. Κάποια τέτοια καθιερωμένα εμπεδώθηκαν βαθιά στα μυαλά θεωρούμενα ως η βάση κάθε πολιτικής ανάλυσης. Για παράδειγμα,  έχει προβληθεί ότι επειδή «η Κύπρος είναι μια κουκίδα στο χάρτη της Μεσογείου», αυτό καθορίζει και τις πολιτικές μας δυνατότητες. Το μικροσκοπικό μέγεθος, καθόριζε στο μυαλό αυτών που το πρόβαλλαν και το ανάλογο μέτρο των δυνατοτήτων μας. Η τοπογραφική σημασία μιας … κουκίδας στον χάρτη στην ευαίσθητη περιοχή της Ανατ. Μεσογείου, που εκ τούτου αποκτούσε σημασία ως βάση για εξόρμηση στην περιοχή, αλλάζει. Η αξία της Κύπρου δεν περιορίζεται ως  προς εκείνο το μέγεθος και θέση της, αλλά καθορίζεται πλέον και από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με τον υποθαλάσσιο της πλούτο που δεν φαίνεται αλλά είναι τεράστιος.    

Η επικείμενη ανατροπή, καθιστά την κατάσταση άκρως επικίνδυνη. Η Τουρκία -μαζί με την Αγγλία συνεργό-, επιδίωξαν ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ μέσω του Σχ. Ανάν να ακυρώσουν την προοπτική της Κύπρου να αξιοποιήσει τον ενεργειακό της πλούτο. Στη βάση στοιχείων (κάποια έχουμε ήδη δημοσιοποιήσει) επιβεβαιώνεται ότι υπήρξε μια καλοστημένη συνωμοσία για υφαρπαγή του ενεργειακού πλούτου και της πρωτοφανούς δυνατότητας που σήμερα διανοίγεται μπροστά μας. Η προοπτική είναι πλέον τόσο ορατή, που υποχρέωσε εκείνους που μας χαρακτήριζαν «ονειροπαρμένους» το 2004 όταν αποκαλύπταμε την συνωμοσία, να κάνουν σήμερα εισηγήσεις για την «ορθότερη διαχείρισή του θέματος». Εάν στο 2004, το φυσικό αέριο φαινόταν μια απομακρυσμένα  μελλοντική προοπτική μεγάλης σημασίας (χωρίς απόλυτα επιβεβαιωμένα επιστημονικά στοιχεία), που έκανε όμως Τουρκία-Αγγλία να «φροντίσουν» να μας την αφαιρέσουν διά της «λύσης», τι συμβαίνει σήμερα με δεδομένη την επιβεβαίωση των ενεργειακών κοιτασμάτων και με την οικονομική κρίση να επαυξάνει στο πολλαπλάσια την χρησιμότητα τους; Λογικά, η βεβαιότητα ύπαρξης του ενεργειακού πλούτου καθιστά τους τουρκικούς σχεδιασμούς επικίνδυνους και ακραίους. Άλλωστε, η πορεία της Κύπρου με το φυσικό αέριο, οδηγεί το «στρατηγικό βάθος» του Νταβούτογλου οριστικά στον βυθό. Αυτό όμως στην πραγματικότητα καθιστά την Τουρκία άκρως επικίνδυνη και αυξάνει κατακόρυφα το ενδεχόμενο τουρκικής επέμβασης.

Είναι φανερό πως η οικονομική κρίση από μόνη της, μας αναγκάζει εκ των πραγμάτων να διερευνήσουμε τρόπους για μεταφορά εσόδων στο σήμερα από την μελλοντική ανάπτυξη του φυσικού αερίου. Στην πράξη, το θέμα είναι πολύπλοκο και εξόχως τεχνικό (και χρηματοοικονομικό) με αβεβαιότητες και σοβαρά διλήμματα. Προς τούτο και οι διαφορετικές απόψεις είναι θεμιτές. Αλλά, απογοητεύει που εκφράζονται έντονα φορτισμένες απόψεις ιδίως από όσους δεν έχουν συνάφεια με την τεχνική πτυχή του θέματος και προφανώς κινούνται με βάση το τι συμφέρει πολιτικά.  

Στο μεταξύ, η Κύπρος προχώρησε επιτυχώς και σε δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων με συμμετοχή διεθνών κολοσσών. Η Τουρκία επιδίωξε την αδειοδότηση θαλάσσιων περιοχών που κανονικά ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία και … κατάφερε την συμμετοχή κρατικών εταιρειών της Τουρκίας! Αυτή η αποτυχία της Τουρκίας σημαίνει πολλά. Αλλά είναι ακριβώς και ο λόγος που καθιστά την Τουρκία επικίνδυνη όσο ποτέ. Από την άλλη, έχει αποδειχθεί πως στην πράξη, εκτός από την Τουρκία σε κρίσιμα ορόσημα «καταφέρνουμε» να βγάλουμε μόνοι τα μάτια μας.

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής          mavrides@ucy.ac.cy