Διαπιστώσεις για το 2013 ενόψει της νέας χρονιάς

Στο μεταίχμιο αλλαγής χρονιάς, δύο εκθέσεις για την οικονομία, μια από την Τρόικα και μια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), διαπιστώνουν τα αναμενόμενα με τους σοβαρούς κινδύνους να παραμένουν και με δυνατότητα εκτροπής της κυπριακής οικονομίας προς το χειρότερο. Ειδική αναφορά γίνεται για  (α) τον  τραπεζικό τομέα (με υπόδειξη στην Τρ. Κύπρου), (β)  τις μακροοικονομικές εξελίξεις (όπως ανεργία, μέγεθος συρρίκνωσης κ.ά.) και (γ) τα δημόσια οικονομικά.  Το ΔΝΤ προχωρεί σε σενάρια γύρω από το δημόσιο χρέος σε περίπτωση που χειροτερεύσει πέραν των εκτιμήσεων η πορεία της οικονομίας στα επόμενα χρόνια και γίνεται λόγος για περίπτωση σεναρίου με πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες για το Συνεργατισμό, ενώ η Τρόικα αναφέρεται σε πιθανές ανάγκες ρευστότητας στην Τρ. Κύπρου που θα απαιτήσουν να εμπλακεί το κυπριακό κράτος με παροχή εγγύησης. Τέτοια σενάρια, θα καταστήσουν το δημόσιο χρέος δυσβάσταχτο και αδιανόητα ψηλό ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ).  Το περίεργο στις εκθέσεις είναι που ορισμένοι από τους κινδύνους θα μπορούσε να  περιοριστούν σημαντικά εάν η Τρόικα το επιθυμούσε. Για παράδειγμα, η επιμονή για «επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων», εν μέσω της οικονομικής κρίσης και με τέτοια σενάρια στο προσκήνιο, οδηγεί σε ελλειμματική είσπραξη κεφαλαίων παρά σε ομαλές συνθήκες, με αποτέλεσμα να απαιτηθούν νέα μέτρα. Εν ολίγοις, ο φαύλος κύκλος εμπεδώνεται προς το χειρότερο. Που φυσικά μια μέρα θα λήξει λόγω συγκυριών. Το ζητούμενο όμως είναι να λήξει το συντομότερο λόγω πολιτικής και όχι από … τύχη.   

Μια δυσάρεστη διαπίστωση εντός του 2013 είναι ότι υπήρξε πρωτοφανής δημόσια συζήτηση με θεωρίες και αοριστίες που ενίοτε καταντούσε επικοινωνιακή φλυαρία που δυνατόν να εντυπωσίαζε μερίδα της κοινωνίας λόγω άγνοιας.  Άλλοτε πάλι, η συζήτηση στα ΜΜΕ γινόταν και γίνεται ακόμη, από προ-επιλεγμένα πρόσωπα (ίδιας γραμμής)  που αποδέχονταν για ιδιοτελείς σκοπούς (π.χ. προσδοκία διορισμού), να ανακυκλώνονται μόνοι τους. Αυτό αποτελεί έμμεσα και ένδειξη της ανομολόγητης συμπαιγνίας. Εφικτές και συγκεκριμένες προτάσεις (όπως αυτές που επικεντρωθήκαμε) οι οποίες βασίζονται στον επιστημονικό ορθολογισμό της ελεύθερης οικονομίας χωρίς να υπηρετούν στενά ιδιωτικά συμφέροντα  ή  δογματισμούς, δεν υιοθετήθηκαν. Αναφέρω συνοπτικά την καθοριστική σημασία της  ρευστότητας -για την οποία ΤΩΡΑ γράφει και η Τρόικα- και μέτρα που έχουμε εισηγηθεί (π.χ. προπληρωμή μεριδίου 10% του δάνειου με μετρητά να απαλλάσσει τους τόκους για 2 χρόνια), την λειτουργία εξωδικαστικού φορέα επίλυσης τραπεζικών διαφορών και μηχανισμό για απάλειψη όλων των καταχρηστικών προνοιών που βρίσκονται ως σήμερα σε δανειακές συμβάσεις.

Εντός του 2014 θα δοκιμαστεί η αντοχή του τραπεζικού συστήματος με επίκεντρο την Τρ. Κύπρου, πράγμα που θα κρίνει και την οικονομία. Μια τράπεζα καταρρέει λόγω έλλειψης ρευστότητας να ανταποκριθεί στην ζήτηση των καταθετών και όχι σε βάθος πολλών χρόνων όταν θα αναγνωριστούν λογιστικά οι ζημιές της τράπεζας. Σε περιόδους αβεβαιότητας, κάθε καταθέτης ενεργεί εκ των προτέρων επειδή έχει σοβαρό κίνητρο να προλάβει να πάρει τα χρήματα του, προτού προλάβουν άλλοι.  Το να υποθέτουμε πως οι καταθέτες θα συμπεριφερθούν με …  «ψυχραιμία», είναι φοβερά επικίνδυνο και  ανεύθυνο (ίσως και πονηρό προερχόμενοι από ειδικούς). Πάντως, τραγελαφικό θα είναι κάποιοι να κομπάζουν δημόσια στο τέλος ότι πέτυχε η πολιτική τους εάν επιβιώσει το τραπεζικό σύστημα κυρίως λόγω τύχης. Θα προέβαλλε  κάποιος ως επιτυχημένη πολιτική το γεγονός ότι φάνηκε τυχερός που κέρδισε στο καζαντί, όπου έπαιξε στην τύχη τις αποταμιεύσεις του; 

Παρόμοια θεωρητική στάση εντός του 2013 είχαμε και για την «Επιτροπή» στα κατεχόμενα. Παρά τις φορτικές παρεμβάσεις και προτάσειςμας από το 2010 (μετά την απόφαση Δημόπουλος), φτάσαμε στο σήμερα χωρίς να έχει ληφθεί ΕΝΑ μέτρο, ενώ σήμερα γίνονται θεωρητικές υποδείξεις (οι μεν προβάλλουν το ξεπούλημα ως «ατομικό δικαίωμα» και οι δε το θεωρούν … προδοσία), χωρίς οποιοδήποτε πρακτικό αποτέλεσμα.

Κώστας Μαυρίδης - Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής - mavrides@ucy.ac.cy